Η κα. Παρασκευή Αντωνίου, εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής στο 9ο Δημοτικό σχολείο Καστοριάς, στις 11 Ιουνίου 2015 βραβεύτηκε για το έργο της από την Unesco. Η εκπαιδευτική προσφορά της κρίθηκε, επιδοκιμάστηκε και δίκαια βραβεύτηκε. Η ίδια μιλώντας αποκλειστικά στο InKastoria αναλύει τις καινοτόμες ιδέες της, πως εφαρμόστηκαν στην πράξη και πως έγιναν η αφορμή γι’αυτή τη βράβευση.

“Είναι ωραίο να είσαι διαφορετικός!”: Τί σημαίνει “διαφορετικότητα” για τη Βιβή Αντωνίου;
Μα είναι ωραίο να είσαι διαφορετικός. Αλλά είναι ακόμα πιο ωραίο να είσαι διαφορετικός και να αισθάνεσαι καλά με αυτό. Η διαφορετικότητα για εμένα είναι η αντίθετη λέξη της βαρεμάρας. Μπορεί να μη το έχουμε καταλάβει ακόμη αλλά η διαφορετικότητα δίνει νόημα και ενδιαφέρον στη ζωή μας. Αφού είναι ανάγκη όλων των ανθρώπων να έχουν κάποιον δίπλα τους. Κάποιον που θα έχει κάτι διαφορετικό να τους πει. Κάτι που οι ίδιοι δεν έχουν σκεφτεί. Έτσι, γεννιούνται οι μεγαλύτερες ιδέες. Χάρη στη διαφορετικότητα.

Δώστε μας τις πέντε πιο δυνατές έννοιες που σας έρχονται στο νου στο άκουσμα του όρου “ειδική αγωγή”, μονολεκτικά.
Θέληση, υπομονή, προσπάθεια, δικαίωμα και αγάπη.

Σε τί διαφέρει η καθημερινότητα μιας δασκάλας ειδικής αγωγής; Βοηθήστε μας να δούμε μέσα από τα μάτια σας. Πώς βιώνετε το δέσιμο με τα παιδιά;

Σε μια γενική τάξη με 20 ή 25 παιδιά, συνήθως ακολουθείται ένας συγκεκριμένος τρόπος παράδοσης του μαθήματος, τον οποίο έχει επιλέξει ο κάθε δάσκαλος. Όμως, δε μαθαίνουν όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο και σίγουρα δεν χρειάζονται τον ίδιο χρόνο για να αφομοιώσουν τη νέα γνώση . Οι μαθητές που δεν μπορούν να ακολουθήσουν τον τρόπο και τον χρόνο των συμμαθητών τους αυτόματα αρχίζουν να βιώνουν την σχολική αποτυχία
Μια δασκάλα σε ένα τμήμα ένταξης έχει ως βασικό της «αντίπαλο» τον φόβο της αποτυχίας. Το να καταφέρει το παιδί να βρει την χαμένη του αυτοεκτίμηση και να πιστέψει στον εαυτό του είναι το σημαντικότερο για μένα. Ξέρετε, τα παιδιά αυτό ψάχνουν, κάποιον να πιστέψει στις ικανότητες τους. Αυτό προσπαθώ να τους δείχνω κάθε μέρα, ότι πιστεύω σ’ αυτούς .
Βεβαία όλα τα παραπάνω γίνονται παράλληλα με το μάθημα. Γι’ αυτό και χρησιμοποιώ πολλούς διαφορετικούς τρόπους ώστε να κατακτήσει ο μαθητής μου τη γνώση . Στόχος μου είναι να καταλάβει ο μαθητής μου αυτό που δεν είχε καταλάβει και να περάσει ευχάριστα. Θέλω να φεύγουν από την τάξη μου χαρούμενοι επειδή έμαθαν κάτι καινούριο και χαμογελαστοί επειδή πέρασαν καλά.
Για μένα είναι μεγάλη χαρά και ευτυχία να βλέπω τους μαθητές μου να έρχονται χαμογελαστοί στην τάξη, ή να τους βλέπω στο δρόμο να τρέχουν να μ’ αγκαλιάσουν κι ας μ’ έχουν δει το ίδιο πρωί. Θεωρώ ότι δένεσαι με κάποιον μόνο όταν του δείχνεις την αγάπη σου, με διάφορους τρόπους. Αυτό προσπαθώ να κάνω και με τους μαθητές μου, να τους δείχνω την αγάπη μου.

Πώς γεφυρώνεται η ατομικότητα του κάθε ξεχωριστού παιδιού με την ομαδική προσέγγιση που πραγματοποιείται σε ένα τμήμα ειδικής αγωγής;

Τα παιδιά που έχουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και παρακολουθούν μαθήματα μέσα σ’ ενα Τμήμα ένταξης έχουν για μένα το εξής πλεονέκτημα. Βλέπουν ότι δεν είναι μόνοι, ότι υπάρχουν και άλλοι μαθητές που δυσκολεύονται. Οι μαθητές μου είναι μέλη της πιο ποικιλόμορφης και ξεχωριστής ομάδας. Προσπαθώ οι δραστηριότητες και οι ασκήσεις που τους δίνω να ταιριάζουν σε όλους. Κάποιες φορές τα καταφέρνω κάποιες όχι. Αλλά τα παιδιά έχουν φοβερή κρίση και συνήθως οικιοθελώς το ένα βοηθάει το άλλο.
Η ομαδική προσέγγιση και η ατομικότητα του κάθε παιδιού γεφυρώνονται με ένα γεφύρι. Ένα γερό πέτρινο και χρωματιστό γεφύρι. Οι πέτρες του γεφυριού μας είναι τα ίδια τα παιδιά γι’ αυτό και είναι χρωματιστές. Ο μηχανικός τώρα δεν είναι άλλος από τη δασκάλα. Αλλά μεταξύ μας όλη τη δουλειά την κάνουν οι πέτρες.

Έχετε χαρακτηριστεί, δικαίως, πρωτοπόρα στην εργασιακή σας σταδιοδρομία. Πώς προέκυψε το πρόγραμμα “Γινόμαστε Φίλοι”; Πείτε μας γι αυτό.
Το σχολείο μας, το 9ο δημοτικό Σχολείο Καστοριάς συστεγάζεται με το Εδικό Δημοτικό σχολείο Καστοριάς. Οι μαθητές των δυο σχολείων όμως δεν είχαν μεταξύ τους σχέσεις. Αν ερχόσασταν πριν από 5 χρόνια στο σχολείο μας σε ένα κοινό διάλειμμα θα παρατηρούσατε ότι τα παιδιά των δυο σχολείων δε λέγανε ούτε γειά. Ήταν σαν να ήταν δυο διαφορετικοί κόσμοι. Αυτούς τους δυο κόσμους ήθελα να φέρω κοντά. Αλλά δεν ήξερα πώς. Μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2013 όπου έτυχε να συναντήσω την κ. Κόλκα Αλεξάνδρα την επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου Ημέρας για Παιδιά, Εφήβους και Νεαρούς Ενήλικες με Διαταραχή στο Φάσμα του Αυτισμού, Ν. Καστοριάς. Η οποία μου μίλησε για ένα πρόγραμμα που έγινε σε ένα σχολείο του εξωτερικού. Μου άρεσε η ιδέα και ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε το πρόγραμμα. Κάναμε βήματα προσεκτικά και καλά σχεδιασμένα.
Το πρόγραμμα είχε ως στόχο να γίνουν φίλοι οι μαθητές της Α΄ταξης του 9ου Δημοτικού με τους μαθητές του Ειδικού Δημοτικού σχολείου. Στην αρχή της χρονιάς αφιερώσαμε ένα μήνα στην προετοιμασία των μαθητών μας. Η προετοιμασία έγινε μέσα από βιωματικές ασκήσεις για τη διαφορετικότητα και την αναπηρία. Το επόμενο και σημαντικότερο κομμάτι του προγράμματος ήταν το παιχνίδι στο διάλειμμα. Οι μαθητές μας χωρίστηκαν σε ομάδες. Η κάθε ομάδα είχε τον δικό της φίλο από το Ειδικό σχολείο, τον οποίο συναντούσε σε μία φορά την εβδομάδα στο διάλειμμα. Τα παιδιά έπαιζαν στο διάλειμμα ποικίλα οργανωμένα παιχνίδια, σχεδιασμένα έτσι ώστε να μπορούν όλοι να παίξουν. Παράλληλα όμως συναντούσαν για υποστήριξη και συζήτηση την κ. Κόλκα Αλεξάνδρα, μια φορά τις 15 μέρες. Στο τέλος της σχολικής χρονιάς παρατηρήσαμε ότι οι μαθητές μας ήθελαν να συναντήσουν τους φίλους τους ξανά. Αυτό για εμάς ήταν πολύ ελπιδοφόρο. Το πρώτο βήμα είχε γίνει και μας έδινε κουράγιο για την επόμενη χρόνια. Το σχολικό έτος 2014-2014 το πρόγραμμα συνεχίστηκε. Οι καινούριοι μαθητές της Α’ τάξης συμμετείχαν στο πρόγραμμα με τον τρόπο που έγινε το πρόγραμμα την προηγούμενη χρονιά. Ενώ οι μαθητές της Β’ τάξη συναντούσαν τους φίλους που είχαν κάνει μέσα στην σχολική τάξη . Όχι για να κάνουν μάθημα αλλά για να περάσουν ωραία. Το σχολικό έτος 2014-12015 το πρόγραμμα «Γινόμαστε φίλοι» χρηματοδοτήθηκε από το «Κοινωφελές Ίδρυμα Ι. Λάτση» στα πλαίσια του προγράμματος «Μαθαίνουμε παρέα».
Γνωρίστε μας τη δουλειά σας στο 9ο Δημοτικό.

Στο τμήμα ένταξης του 9ου Δημοτικού σχολείου Καστοριάς φοιτούν κατά μέσο όρο 10 μαθητές κάθε σχολική χρονιά. Οι μαθητές αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη γλώσσα και τα μαθηματικά.
Δεν ξέρω αν μπορώ να σας δείξω τη δουλειά μου γιατί δουλεύω πέντε χρόνια στο 9ο Δημοτικό . Μπορώ όμως να σας πω με σιγουριά ότι βαριέμαι πάρα πολύ να διδάσκω μόνο το μάθημα της γλώσσας και των μαθηματικών. Άλλωστε ,τα παιδιά είναι αυτά που θέλουν να κάνουν κάτι διαφορετικό, κάτι που δεν έχουν ξανακάνει ή κάτι που τους αρέσει να κάνουν.
Για τον λόγο αυτό σχεδιάζω και υλοποιώ μια με δύο διαφορετικές δράσεις μέσα σε μια σχολική χρόνια. Κυρίως, γιατί δεν θέλω να βαρεθούν τα παιδιά αλλά και για να δουν πόσα πράγματα μπορούν να κάνουν. Το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να δοκιμάσουν.
Η βασικότερη δράση μας που τους αρέσει πολύ είναι η έκδοση της εφημερίδας μας. Στα πέντε αυτά χρόνια έχουμε δημοσιεύσει έξι τεύχη. Εγώ είμαι η αρχισυντάκτρια και οι μαθητές μου είναι οι δαιμόνιοι δημοσιογράφοι του 9ου Δημοτικού σχολείου.
Επίσης, πέρυσι κάναμε μια ραδιοφωνική εκπομπή για την παγκόσμια ημέρα του ραδιοφώνου στον alfa f.m.
Τώρα θα νομίζεται ότι δεν κάνουμε ποτέ μάθημα. Κάνουμε. Κάνουμε και ορθογραφία και ανάγνωση και λεξιλόγιο και γραφή και αριθμητική και γεωμετρία. Αλλά με τον δικό μας ξεχωριστό τρόπο . Για να μη βαριόμαστε…..

Όλα αυτά, λοιπόν, οδηγούν με φυσικό τρόπο στη βράβευση της 11ης Ιουνίου στο Προεδρικό Μέγαρο. Πώς βιώνετε τη στιγμή; Αναγνώριση, ικανοποίηση, ή κάτι άλλο;

Δεν ξέρω αν οδηγούν με φυσικό τρόπο. Αλλά το ότι οδήγησαν στη βράβευση ήταν κατί που δεν περνούσε ποτέ από το μυαλό μου. Η βράβευση για μένα ήταν πραγματικά μια αναγνώριση και ικανοποίηση αλλά κυρίως ήταν μεγάλη χαρά. Χάρηκα πάρα πολύ που η δουλειά μου άρεσε σε σημαντικούς ανθρώπους αλλά χαίρομαι ακόμα περισσότερο γιατί η βράβευση έγινε η αφορμή να γίνει το πρόγραμμα «γινόμαστε φίλοι» γνωστό.
Για μένα ήταν μια φανταστική εμπειρία η επίσκεψη στο προεδρικό μέγαρο αλά ελπίζω ότι το «Γινόμαστε φίλοι» να έχει μια φανταστική πορεία και σε άλλα σχολεία της Ελλάδας.

Είναι η Καστοριά φιλική προς το άτομο με αναπηρία; Τί πρέπει άμεσα να αλλάξει;
Η Καστοριά είναι μια πολύ όμορφη πόλη. Έχει όμως πολλές ανηφόρες και κατηφόρες. Αυτόματα λοιπόν γίνεται μια πόλη δύσκολη για άτομα που μετακινούνται με αναπηρικό αμαξίδιο. Με τα παιδιά της Β’ τάξης μας τον Μάιο διαπιστώσαμε ότι ένα αναπηρικό αμαξίδιο δεν έχει πρόσβαση σε αρκετά δημόσια κτήρια. Αλλά ακόμα και αν βάλουμε σε όλα τα κτήρια ασανσερ ή ράμπες. Ακόμα και αν διορθώσουμε τα πεζοδρόμια η πόλη μας δεν θα γίνει φιλική. Αυτό επειδή οι άνθρωποι δεν είμαστε φιλικοί. Πάντα θα υπάρχει κάποιος που δεν «θα δει» τη ράμπα στο πεζοδρόμιο και θα παρκάρει μπροστά της χαρούμενος που επιτέλους βρήκε parking. Πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα αφήσει πάνω στο πεζοδρόμιο τη μηχανή του. Με λίγα λόγια αυτό που θα πρέπει να αλλάξει άμεσα είναι η νοοτροπία μας . Αυτό προσπαθώ να κάνω άλλωστε μέσα από τις δράσεις μου στο σχολείο , να αλλάξουν τα παιδιά τρόπο σκέψης. Δεν αλλάζει εύκολα βέβαια αλλά εγώ θα συνεχίσω να κάνω τη δική μου προσπάθεια.
Μας κάνετε περήφανους. Συνεχίστε την υπέροχη δουλειά.
Σας ευχαριστώ πολύ. Θα ήθελα όμως να πω και ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους όσους με βοήθησαν
Θέλω να στείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου στον Διευθυντή του σχολείου μου κ. Γαπκιάδη Γεώργιο ο οποίος ήταν θετικός σε ότι ιδέα και αν είχα τα πέντε χρόνια στο σχολείο. Στην κ. Κόλκα Αλεξάνδρα για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε τα δυο αυτά χρόνια που τη γνωρίζω και τέλος, σε όλους τους συναδέλφους που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Γινόμαστε φίλοι» τόσο από το 9ο Δημοτικό όσο και από το Ειδικό Δημοτικό Σχολειό.
Σας ευχαριστώ όλους .

  ειδική αγωγή, Καστοριά, Παρασκευή “Βιβή” Αντωνίου, Πρόσωπα