Είναι ο πρώτος Εθνικός Δρυμός της Ελλάδας. Ενα σημείο αναφοράς στην Ιστορία και τη μυθολογία, παράδεισος για ορειβάτες και περιπατητές, φυσικό καταφύγιο για χιλιάδες είδη φυτών και ζώων. Ο Ολυμπος και η ευρύτερη περιοχή του πρόκειται μέσα στους επόμενους μήνες να χαρακτηριστούν Εθνικό Πάρκο, ένας χαρακτηρισμός που θα βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση μιας τόσο σημαντικής περιοχής. Το παράδοξο με την υπόθεση είναι ότι ενώ όλοι θέλουν τον χαρακτηρισμό, οι αντιδράσεις που έχουν εκφραστεί τα τελευταία 5 χρόνια είναι… ουκ ολίγες.

Πριν από ένα μήνα εγκαινιάστηκε στο Λιτόχωρο Πιερίας το Κέντρο Πληροφόρησης του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου. Στα εγκαίνιά του παρευρέθη και ο αναπλ. υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης, ο οποίος ανακοίνωσε την ολοκλήρωση του νέου πλαισίου προστασίας της μοναδικής αυτής περιοχής. Το διάταγμα είχε δοθεί σε δημόσια διαβούλευση το 2011, ωστόσο η διαδικασία κινήθηκε έκτοτε με πολύ αργούς ρυθμούς, όχι εξαιτίας του τρόπου χειρισμού του από τις υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος αλλά πιθανότατα από έλλειψη (πολιτικού) ενδιαφέροντος.

Το «Βουνό των Θεών», αυτός ο γαλήνιος τόπος έχει τα τελευταία χρόνια γίνει αρκετές φορές πηγή εντάσεων. Η πιο πρόσφατη αφορμή δόθηκε στις αρχές του έτους από τον υφυπουργό Εξωτερικών Δημήτρη Μάρδα, που δήλωσε ότι προωθεί σχέδιο για τη δημιουργία 3-4 καταφυγίων σε μεγάλο ύψος και τελεφερίκ από την πλευρά της Ελασσόνας. Παλαιότερα έχουν τεθεί ιδέες για «μυθολογικά πάρκα» τόσο από την πλευρά του Λιτοχώρου όσο και από την πλευρά της Ελασσόνας (οι οποίες βέβαια ακροβατούν επικίνδυνα ανάμεσα σε «disneyland» και μνημεία του κιτς).

Ομως και το ίδιο το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος (με το οποίο θα γίνει ο χαρακτηρισμός της περιοχής) έτυχε κριτικής για αρκετά σημεία του. Πριν σταχυολογήσουμε ορισμένα από αυτά, ας δούμε τι προβλέπει (τουλάχιστον στην πιο πρόσφατη δημοσιοποιημένη εκδοχή του, η οποία βέβαια ενδέχεται να μην είναι η τελική):

• Ο Ολυμπος και η ευρύτερη περιοχή του χωρίζονται σε 4 ζώνες. Η Α΄ ζώνη, απόλυτης προστασίας έχει έκταση 40.000 στρεμμάτων και καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού. Η Β΄ ζώνη έχει έκταση 55.359 στρ. και καλύπτει μεγάλο μέρος του ορεινού όγκου. Η Γ΄ ζώνη έχει έκταση 157.647 στρ. και καλύπτει τους πρόποδες του βουνού, από την Πέτρα Ολύμπου έως τα όρια του Λιτόχωρου. Η Δ΄ ζώνη τέλος (η οποία, αξίζει να σημειωθεί, δεν έχει ακόμα αποφασιστεί αν τελικά θα συμπεριληφθεί στο διάταγμα) έχει έκταση 126.397 στρ. και καλύπτει τους πρόποδες της δυτικής και νότιας πλευράς του Ολύμπου, από την Καρυά έως τον Κοκκινοπλό.

• Στην Α΄ ζώνη επιτρέπεται η πρόσβαση μόνο σε επιστήμονες για έρευνα των φυσικών οικοσυστημάτων και της χλωρίδας, καθώς και στο προσωπικό των Αρχών.

• Στη Β΄ ζώνη επιτρέπεται ο οικοτουρισμός, δηλαδή η επίσκεψη και ξενάγηση επισκεπτών, η αναρρίχηση. Επίσης επιτρέπονται η κατασκευή και λειτουργία υποδομών (όπως ορειβατικά καταφύγια, παρατηρητήρια) και η κυκλοφορία οχημάτων σε συγκεκριμένο οδικό δίκτυο.

• Η Γ΄ ζώνη είναι το προστατευόμενο τοπίο, στο οποίο επιτρέπονται οι παραδοσιακού χαρακτήρα δραστηριότητες των κατοίκων, οικοτουριστικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Θα επιτρέπονται επίσης η βόσκηση, η γεωργία και η δενδροκαλλιέργεια, η πώληση τοπικών προϊόντων σε υπαίθριους χώρους ή μικρά κτίρια. Δεν αποκλείεται επίσης η επέκταση υφιστάμενων οικισμών.

• Στη Δ΄ ζώνη επιτρέπονται γεωργικοκτηνοτροφικές δραστηριότητες, η ίδρυση μικρών μεταποιητικών μονάδων, θεματικών πάρκων, τουριστικών καταλυμάτων β΄ κατηγορίας, η δόμηση και το κυνήγι.

Παρότι, λοιπόν, όλοι θέλουν να χαρακτηριστεί η περιοχή Εθνικό Πάρκο, τα τελευταία χρόνια έχουν εκφραστεί αρκετές αντιδράσεις για πτυχές του σχεδίου. Για παράδειγμα, οι ορειβατικοί σύλλογοι διαμαρτύρονται για την καθολική απαγόρευση πρόσβασης στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού, υποστηρίζοντας ότι από το 1780 που τον επισκέπτονται ορειβάτες δεν έχουν προκαλέσει την παραμικρή καταστροφή. Περιβαλλοντικές οργανώσεις (όπως η WWF) έχουν, μεταξύ άλλων, ζητήσει να συμπεριληφθεί ολόκληρη η περιοχή Natura στα όρια του Εθνικού Πάρκου και να απαγορευθεί ρητά η κατασκευή χιονοδρομικού κέντρου, πρόταση που έχει κατά καιρούς τεθεί. Οι κυνηγετικές οργανώσεις αντιτίθενται στην απαγόρευση της θήρας μέσα στα όρια της Α΄, Β΄ και Γ΄ ζώνης.

Τοπικές οργανώσεις αντιτίθενται στην ίδρυση νέων καταφυγίων, ζητούν την κατάργηση ενός παρακείμενου πεδίου βολής και την επέκταση της Α΄ ζώνης ώστε να ταυτίζεται με τα όρια του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού. Η Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας εκτιμά ότι η δημιουργία της Δ΄ ζώνης δίνει «πλεονέκτημα» στη θεσσαλική πλευρά του Ολύμπου έναντι της Πιερίας, ενώ η τοπική οργάνωση ΠΑΣΟΚ Λιτοχώρου ζητεί μεταξύ άλλων να μεταβιβαστούν ουσιαστικές αρμοδιότητες στους δήμους. Το ζητούμενο δεν είναι άλλο από την ισορροπία…