Ομιλία της Ο. Τελιγιορίδου στο Τμήμα Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο πλαίσιο του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας για τις Γυναίκες στην Επιστήμη.

“Για να ορίσουμε την θέση της Γυναίκας στην Επιστήμη, πρέπει να τοποθετήσουμε την ίδια την Επιστήμη στο πλαίσιο του ιστορικού χρόνου και των κοινωνικών μεταβολών που οδήγησαν την ανθρωπότητα από την θέση του παρατηρητή της Φύσης στον σημερινό ρόλο του εξουσιαστή της.
Η Επιστήμη για την οποία κάνουμε λόγο στον 21ο αιώνα, δεν είναι η προσπάθεια της κατανόησης, της ερμηνείας και της συμφιλίωσης του ανθρώπου με τα φυσικά φαινόμενα και το περιβάλλον.
Είναι η Επιστήμη της εκμετάλλευσης, πολλές φορές και της υπερεκμετάλλευσης της Φύσης, είναι η Επιστήμη που οργανώνει πολύπλοκες κοινωνικές σχέσεις και είναι, πάνω από όλα, η εξειδίκευση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η «κρίσιμη στιγμή» για αυτό τον μετασχηματισμό, είναι η Βιομηχανική Επανάσταση.
Και ακριβώς ως αποτέλεσμα των αλλαγών που επέφερε στις παραγωγικές σχέσεις η Βιομηχανική Επανάσταση, έχουμε και τις αλλαγές στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, μία από τις οποίες-από τις πιο σημαντικές- είναι η χειραφέτηση της γυναίκας.
Επιστρέφοντας στην έννοια του ιστορικού χρόνου, αντιλαμβανόμαστε την απόσταση που χωρίζει την Υπατία από την Μαρία Κιουρί. Απόσταση που μοιάζει χαώδης αν συγκρίνουμε τις κοινωνικές συνθήκες που επέτρεψαν σε αυτές τις εμβληματικές γυναίκες να αναδείξουν το μοναδικό τους χάρισμα.
Κι όμως, η Μαρία Κιουρί, ακόμα και στην εποχή της, δηλαδή με όρους του ιστορικού χρόνου μόλις «χθες», ήταν μία εξαίρεση.
Και αν δούμε τις στατιστικές του 21ουαιώνα, θα διαπιστώσουμε ότι οι γυναίκες, ιδιαίτερα στο πεδίο των θετικών Επιστημών, ναι μεν δεν αποτελούν πλέον την εξαίρεση, αλλά παραμένουν μία μειοψηφία, ενώ αντιθέτως, έχουν ιδιαίτερα σημαντική συμμετοχή στο πεδίο των ανθρωπιστικών Επιστημών.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο που οφείλεται σε ανθρωποτυπικά χαρακτηριστικά, όπως ισχυρίζονται κάποιοι;
Πιστεύω πως όχι. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει κάποιο «γονιδιακό ελάττωμα» που εμποδίζει την γυναίκα να είναι καλή στα μαθηματικά, στην χημεία ή στην βιολογία.Απλώς επιβιώνουν και μάλιστα ισχυρές, προκαταλήψεις άλλων εποχών και δημιουργούν συνθήκες ανισότητας που ξεκινούν ήδη από την βασική εκπαίδευση για να καταλήξουν σε ακαδημαΐκές και εργασιακές διακρίσεις εις βάρος των γυναικών, ακόμα και στις πλέον «φιλελεύθερες» κοινωνίες.
Η πρώτη λέξη-κλειδί λοιπόν, είναι η προκατάληψη.
Και η πρώτη ευθύνη της Πολιτείας, της ακαδημαΐκής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών είναι να ενδυναμώσουν την προσπάθεια για να σπάσει η προκατάληψη σε όλα τα επίπεδα-το θεσμικό, το επικοινωνιακό, το μαζικό.
Η δεύτερη λέξη-κλεδί, είναι η υπεράσπιση.
Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων της Γυναίκας στην πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην ακαδημαΐκή εξέλιξη, στην ίση αμοιβή για ίση εργασία. Αλλά και η υπεράσπιση του δικαιώματός της στην μητρότητα, που δεν μπορεί να γίνεται εμπόδιο στην πορεία της και άλλοθι για διακρίσεις και αποκλεισμούς.
Καθώς οι ανθρώπινες κοινωνίες προσπαθούν να συνειδητοποιήσουν και να ιχνηλατήσουν το μέλλον που φέρνει η τεχνολογική εξέλιξη στις ανθρώπινες σχέσεις, στην παραγωγική διαδικασία και στα πολιτικά συστήματα που διαμορφώνονται, ο ρόλος της γυναίκας στην Επιστήμη πρέπει να επανασχεδιαστεί με επίκεντρο μία ακόμη λέξη-κλεδί: την λέξη ισοτιμία.
Η λέξη αυτή, στην πραγματικότητα και ιδιαίτερα στο πεδίο της Επιστήμης, ταυτίζεται με την συνεργασία και όχι με τον ανταγωνισμό.
Τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η σημερινή γενιά και αυτά που θα κληθούν να διαχειριστούν οι γενιές του μέλλοντος, είναι πλέον υπαρξιακά σε όλα τα επίπεδα, από την υπερθέρμανση του πλανήτη μέχρι τον κοινωνικό αποκλεισμό, από την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων μέχρι την ανισοκατανομή του παγκόσμιου πλούτου. Στο πλαίσιο αυτό η επιστήμονας κτηνίατρος μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για την ευζωία και για την ολιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων που αφορούν τον άνθρωπο, τα ζώα και τη φύση.
Οι απαντήσεις σε αυτά τα προβλήματα, θα είναι ασφαλώς πολιτικές, αλλά θα καθορίζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ότι στο παρελθόν από την Επιστήμη.
Και γι αυτό θα πρέπει να είναι συλλογικές, σε όλα τα επίπεδα.
Στον τόπο μας, έχουμε ακόμα πολύ μεγάλη απόσταση να διανύσουμε μέχρι να φτάσουμε στο επίπεδο άλλων χωρών, άλλων κοινωνιών.
Η προσπάθεια λοιπόν είναι μεγάλη και η σημασία των γυναικείων προτύπων είναι κρίσιμη.
Ας τα αναδείξουμε και ας δώσουμε όλη μας την δύναμη για την επιτυχία που θα σημάνει ένα ακόμα βήμα προς την κατάκτηση της αληθινής Δημοκρατίας που είναι, κατά την γνώμη μου, ο μόνος δρόμος για το κοινό μας μέλλον.”