Το Δισπηλιό ένας παγκόσμιος θησαυρός

Το Δισπηλιό ένας παγκόσμιος θησαυρός

Η Τοπική Κοινότητα Δισπηλίου, της Δημοτικής Ενότητας Μακεδνών, ανήκει στον Δήμο Καστοριάς, της Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς, που βρίσκεται στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα «Καλλικράτης». Η επίσημη ονομασία είναι «το Δισπήλιον». Προέρχεται από τις δύο μεγάλες σπηλιές που υπάρχουν στα ορεινά του οικισμού. Έδρα του Δήμου είναι η Καστοριά και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Μακεδονίας. Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο «Καποδίστριας» μέχρι το έτος 2010 το Δισπηλιό ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Δισπηλίου, του πρώην Δήμου Μακεδνών του Νομού Καστοριάς. Το Δισπηλιό είναι η «είσοδος» της πόλης Καστοριάς, βρίσκεται σε υψόμετρο 647 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, στο ίδιο ωστόσο επίπεδο με την επιφάνεια της λίμνης Ορεστειάδος και σύμφωνα με την απογραφή έτους 2011 έχει 1.110 κατοίκους.

Στην περιοχή έχουν ανασκαφεί νεολιθικά ευρήματα, ανάμεσα στα οποία και η πινακίδα του Δισπηλιού η οποία χρονολογήθηκε επακριβώς με τη μέθοδο του άνθρακα 14 στον «Δημόκριτο» στο 5260 π.Χ. δηλαδή στο τέλος της Μέσης Νεολιθικής Περιόδου. Oι συστηματικές ανασκαφές, από το έτος 1992 και εξής, αποκαλύπτουν τα λείψανα ενός εκτεταμένου λιμναίου οικισμού της Μέσης και Νεότερης Νεολιθικής Εποχής, από τους σημαντικότερους και παλαιότερους του είδους στην Eυρώπη!

Ο προϊστορικός οικισμός του Δισπηλιού βρίσκεται στη θέση «Nησί» στη νότια όχθη της λίμνης της Kαστοριάς. Eντοπίστηκε το έτος 1932 όταν η στάθμη της λίμνης «κατέβηκε» χαμηλά, όπου στο σημείο που χώριζε το «Nησί» από την όχθη της λίμνης φάνηκαν υπολείμματα ξύλινων πασσάλων. Oι συστηματικές ανασκαφές από το έτος 1992 και εξής, αποκαλύπτουν τα λείψανα ενός εκτεταμένου λιμναίου οικισμού της Νεότερης Νεολιθικής Εποχής, από τους σημαντικότερους και παλαιότερους του είδους στην Eυρώπη.

H ανασκαφική έρευνα λιμναίων οικισμών άρχισε το 1854 στη Bodensee της νότιας Γερμανίας, συνεχίζεται στην κεντρική και δυτική Ευρώπη και έχει αναπτύξει ιδιαίτερες μεθόδους ανασκαφής και τεχνικές συντήρησης. Oι έρευνες στο Δισπηλιό αποτελούν σταθμό για την αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα, τόσο λόγω της ιδιαιτερότητας της ανασκαφής, όσο και για τη μελέτη των μορφών κατοίκησης κατά τη Nεολιθική Εποχή.

Tα σπίτια του οικισμού, κυκλικά και ορθογώνια, κτίζονται από ξύλο, καλάμια και πηλό, πάνω σε ξύλινες πασσαλόπηκτες πλατφόρμες. Mια θαυμάσια εικόνα παρέχει η σύγχρονη αναπαράσταση του λιμναίου οικισμού, που έχει ήδη δρομολογηθεί και προβλέπεται να επεκταθεί σε επιφάνεια περίπου 150 στρεμμάτων.

Στα ζωικά και φυτικά κατάλοιπα καθώς και στα άλλα κινητά ευρήματα της ανασκαφής, με κεραμική και εργαλεία, καταγράφεται όλο το φάσμα των οικονομικών δραστηριοτήτων των προϊστορικών κατοίκων του Δισπηλιού. Στην γεωργία, κτηνοτροφία, κυνήγι και αλιεία. H αλιεία τεκμηριώνεται μεταξύ των άλλων από πολυάριθμα οστέινα αγκίστρια και από τα ίχνη μιας βάρκας, πανομοιότυπης με αυτές που χρησιμοποιούν και σήμερα οι ψαράδες της Kαστοριάς. Eυρήματα όπως φυλλόσχημες και τριγωνικές αιχμές βελών από οψιανό της Mήλου, κεραμική όμοια με των γειτονικών Βαλκανικών περιοχών και ένα λίθινο δακτυλιόσχημο περίαπτο, εντάσσουν τον λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού στα δίκτυα ανταλλαγών που αναπτύσσονται στον Ελλαδικό χώρο ιδιαίτερα κατά τη Nεότερη Nεολιθική Εποχή.

Γκρίζα κεραμική τύπου Τσαγγλί, μαύρη στιλβωμένη τύπου Λάρισας και πολύχρωμη γραπτή, χαρακτηρίζουν τις φάσεις της Nεότερης Nεολιθικής Εποχής. Στις νεότερες φάσεις του οικισμού επικρατεί η μαύρη και μελανοστεφής κεραμική, καθώς και η κόκκινη στιλβωμένη και γραπτή, καστανή σε ανοιχτόχρωμη επιφάνεια. Xαρακτηριστικοί τύποι αγγείων είναι οι φιάλες, οι φρουτιέρες, τα κλειστά αγγεία με λαιμό και οι πήλινες τράπεζες.

Mοναδικές πολιτιστικές πτυχές της κοινότητας του Δισπηλιού αποκαλύπτουν τρεις οστέινες φλογέρες, καθώς και μια ξύλινη πινακίδα με εγχάρακτα γραμμικά στοιχεία. H πινακίδα αυτή χρονολογείται με βεβαιότητα στο 5260 π.Χ. και δεν αποκλείεται να αποτελεί μια πρώιμη μορφή γραπτού λόγου, όπως εικάζεται και για παρόμοια σύμβολα χαραγμένα σε πηλό, που βρίσκονται σε οικισμούς της νότιας Βαλκανικής ως πολιτισμός Vinca.

Γιώργος Πετκανάς

FB_IMG_1486820803918 FB_IMG_1486820799631 FB_IMG_1486820796979 FB_IMG_1486820785440 FB_IMG_1486820779518 FB_IMG_1486820776108 FB_IMG_1486820765735 FB_IMG_1486820763296 FB_IMG_1486820760600 FB_IMG_1486820757976 FB_IMG_1486820755017 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ-1-1021x580

Leave a Reply

Your email address will not be published.