Η Κρεπενή ανήκει στην Τοπική Κοινότητα Μαυροχωρίου, της Δημοτικής Ενότητας Μακεδνών, του Δήμου Καστοριάς, της Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς. Βρίσκεται στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα «Καλλικράτης». Η επίσημη ονομασία είναι «η Κρεπενή». Έδρα του Δήμου είναι η Καστοριά και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Μακεδονίας.

Εδώ υπάρχει η ιδιαίτερη περιοχή «Ίστακος» όπου πηγάζει το εξαιρετικής ποιότητας πόσιμο νερό, που υδρεύει ολόκληρη την περιοχή. Επίσης, οι άφθονες ποσότητες ύδατος αρδεύουν όλο τον κάμπο παραγωγής οπωροκηπευτικών, φρούτων και οσπρίων, γνωστής άριστης ποιότητας.

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο «Καποδίστριας» μέχρι το 2010 η Κρεπενή ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Μαυροχωρίου, του πρώην Δήμου Μακεδνών, του Νομού Καστοριάς. Η Κρεπενή έχει υψόμετρο 619 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, κατοικούν 137 άνθρωποι σε μια μοναδική ηλιόλουστη ανατολική περιοχή, αποκλειστικά σε μεμονωμένες μονοκατοικίες με ευμεγέθη αγροκτήματα.

«Φλέβα αρχαιολογικού θησαυρού» χτύπησαν μηχανήματα κατά τη διάνοιξη αποχετευτικού αγωγού σε παραλίμνια θέση της Καστοριάς. Τρεις νεκροπόλεις με πλούσια κτερισμένες ταφές διαφορετικών ιστορικών περιόδων, αλλά πολλαπλού ενδιαφέροντος για την αρχαιολογική και ιστορική έρευνα, που ήρθαν πρόσφατα στο φως, ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο άγνωστο για την περιοχή της Καστοριάς. Αυτό της Αρχαϊκής και Ελληνιστικής Περιόδου για την οποία ελάχιστα ήταν ως τώρα γνωστά στην επιστημονική κοινότητα.

Οι τρεις νεκροπόλεις εντοπίστηκαν στη θέση Κρεπενή της Τοπικής Κοινότητας Μαυροχωρίου. Η παλαιότερη, έκτασης 1,5 έως 1,8 στρεμμάτων χρονολογείται στον 8ο έως 7ο αιώνα π.Χ. στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, με πυκνές ταφές σε απλούς, συνήθως ορθογώνιους λάκκους, λίγους κιβωτιόσχημους. Τριακόσια μέτρα από την πρώτη, είκοσι συνολικά τάφους με μοναδικά ευρήματα, αποκάλυψε η δεύτερη νεκρόπολη της Αρχαϊκής Εποχής 6ου π.Χ. αιώνα και η τρίτη των Πρώιμων Ελληνιστικών Χρόνων του Δ’ τέταρτου του 4ου αιώνα ή και των αρχών του 3ου αιώνα π.Χ.

Δεκάδες κοσμήματα, πόρπες, χάλκινες περόνες, αιχμές δοράτων, μαχαίρια, χαρώνεια νομίσματα, ζωόμορφα σκεύη, πολύχρωμα γυάλινα μυροδοχεία, κορινθιακά εξάλειπτρα, υποδεικνύουν διαφορετικά ταφικά έθιμα και κοινωνική διαστρωμάτωση άγνωστων οικισμών που είχαν ακμάσει ενδεχομένως σε μικρή απόσταση από τα κοιμητήρια.

Στους αρχαϊκούς τάφους, οι νεκροί, σε ύπτια και οκτάδην θέση πάνω σε ξύλινες ή και από άλλα φθαρτά υλικά κλίνες, φέρουν σπάνια κτερίσματα. Χαρακτηριστικές είναι «οι πολλαπλές σειρές από χάλκινα πολύσπειρα ψέλια (βραχιόλια) που κάλυπταν όχι μόνο τα δύο άνω άκρα των νεκρών, αλλά και σε μια περίπτωση και τα κάτω άκρα. Στο εσωτερικό τους διατηρούνται ακέραια αυτά τα οστά, σε αντίθεση με το υπόλοιπο σκελετικό υλικό από το οποίο δεν έμεινε ούτε ίχνος» εξηγεί η επικεφαλής της ανασκαφής, Δρ. Αρχαιολογίας Γεωργία Στρατούλη, Προϊσταμένη του Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων & Μουσείων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καστοριάς.

Μια εύρωστη οικονομικά κοινωνία δείχνουν και οι ταφές του ελληνιστικού κοιμητηρίου στην ίδια θέση, περίπου δύο αιώνες αργότερα. Φαίνεται πως μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου Γ’ οι βετεράνοι επιστρέφουν από τον πόλεμο της Ασίας στα πάτρια εδάφη. Η περιοχή ακμάζει και στο βορειοδυτικό άκρο της Χώρας και στην Καστοριά. Την άνθηση τους μαρτυρούν οι πλούσιες ταφές της Κρεπενής, όμοιες με αυτές που συναντάμε σε πολλές άλλες νεκροπόλεις του Μακεδονικού Βασιλείου.

«Μνήμη της Αθανασίας» αποκαλεί τη νεκρόπολη η κ. Στρατούλη. «Μνήματα τηλεφανή υπήρχαν. Μικροί χαμηλοί τύμβοι προεξείχαν του εδάφους και σηματοδοτούσαν προγονική μνήμη, αλλά ανασκαφή έως σήμερα δεν είχε γίνει. Τα ευρήματα είναι πρόσφατα, η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη, τα κτερίσματα συντηρούνται και η μελέτη τους θα πλουτίσει τις γνώσεις μας για το βόρειο άκρο της Χώρας» επισημαίνει η Γεωργία Στρατούλη.

Γιώργος Πετκανάς