Με συνέντευξη Τύπου, τέσσερα χρόνια μετά την αρχική σύστασή του, ο Ελληνικός Συνεργατικός Σχηματισμός Διαστημικών Τεχνολογιών και Εφαρμογών (si-Cluster) δημοσιοποίησε τη έναρξη της ουσιαστικής λειτουργίας του με σκοπό όχι μόνο να καταστήσει την Ελλάδα ουσιαστικό και ενεργητικό παράγοντα στην εφοδιαστική αλυσίδα της παγκόσμιας διαστημικής βιομηχανίας αλλά και τη σχεδίαση, ανάπτυξη και εμπορική προώθηση καινοτόμων, υψηλής τεχνολογίας προϊόντων που μπορούν να σταθούν επάξια στον διεθνή ανταγωνισμό.

Αποτελούμενο από το φορέα-αρωγό, Corallia, τη βιομηχανική ένωση ΕΒΙΔΙΤΕ, 17 επιχειρηματικά μέλη, δύο πανεπιστημιακά εργαστήρια και μία μονάδα ερευνητικού κέντρου, με έντονη γεωγραφική εστίαση στην Αττική και στη Δυτική Ελλάδα, το si-Cluster δίνει ώθηση στις δράσεις των μελών του, στο πλαίσιο του προγράμματος της ΓΓΕΤ «Δημιουργία Καινοτομιών Συστάδων Επιχειρήσεων –Ένα Ελληνικό Προϊόν, Μία Αγορά: Ο πλανήτης» με την εδραίωση δεσμών μεταξύ ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και εταιρειών σε τομείς τεχνολογικής υπεροχής και σκοπό την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας σχετικών με την πλοήγηση, τις τηλεπικοινωνίες και την παρατήρηση της γης.

Η πρωτοβουλία αποσκοπεί επίσης η αξιοποίηση των οφελών που η χώρα μας μπορεί να αντλήσει από τη συμμετοχή της ως πλήρες μέλος στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA: European Space Agency), για την οποία, ας σημειωθεί καταβάλλει σε ετήσια βάση περί τα 10 εκατ. ευρώ.

Στο si-Cluster εντάσσονται:

>Τρία συνεργατικά έργα εθνικής εμβέλειας, τα οποία αναπτύσσουν τεχνολογίες συστημάτων πλοήγησης και συμπίεσης δεδομένων, καθώς επίσης και τεχνολογίες αιχμής και ικανοποιούν τις ανάγκες εφαρμογών παρατήρησης της γης.

>Δύο έργα νέων επιχειρήσεων με σκοπό τη δημιουργία υλικών νανοτεχνολογίας για το διάστημα και την κατασκευή συστημάτων προσομοίωσης για την εκτόξευση, προσγείωση και πλοήγηση διαστημοπλοίων

>Δεκατρία καινοτομικά επιχειρηματικά σχέδια με ενδεικτικούς στόχους, μεταξύ άλλων, του κύκλου εργασιών κατά 47%, των εξαγωγών κατά 69%, των επενδύσεων ιδιωτών επενδυτών κατά 20%, των δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη κατά 82% και την αύξηση των αιτήσεων καταχώρησης ευρεσιτεχνίας (πατέντες) κατά 68%.

>Ένα έργο κοινών υποδομών και υπηρεσιών ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των μελών, εκπαίδευσης, συντονισμού και δικτύωσης στο πλαίσιο του cluster από πλευράς του φορέα-αρωγού.

Σημειώνεται, ότι η επιλογή των έργων έγινε με γνώμονα όχι μόνο τις δυνατότητες της ελληνικής βιομηχανίας (25 εταιρίες με περίπου 1.000 μηχανικούς απασχολούνται στον τομέα, ενώ πάρα πολλοί Έλληνες μηχανικοί διαπρέπουν εργαζόμενοι στο εξωτερικό) αλλά και κριτήρια τη μοναδικότητα, την καινοτομία και ως συνέπεια αυτών της εμπορικής προώθησης των προϊόντων στην παγκόσμια διαστημική βιομηχανία που ο ετήσιος κύκλος εργασιών της ανέρχεται σε 200 δις δολάρια ΗΠΑ.

Ιδιαίτερη έμφαση από το si-Cluster δίνεται σε πεδία εφαρμογής υψηλής προστιθέμενης αξίας για τη βιομηχανία και, κατ’ επέκταση για την εθνική οικονομία. Το πρόγραμμα στοχεύει να αποτελέσει την πλατφόρμα, όπου συνδυάζονται αρμονικά όλα τα σχετικά διαστημικά προγράμματα διαφόρων υπουργείων και κυβερνητικών οργανώσεων ώστε να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας.

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του si-Cluster βρίσκεται η πλήρης αξιοποίηση των υπηρεσιών που παρέχει η σύγχρονη διαστημική τεχνολογία με εφαρμογές σε τομείς όπως: επιτήρηση θαλάσσιων περιοχών και θαλάσσιων-χερσαίων συνόρων, παρακολούθηση κρίσιμων ενεργειακών υποδομών, παράκτιου περιβάλλοντος και αγροκαλλιεργειών, υποστήριξη μετεωρολογικών προβλέψεων, έλεγχος οικολογικών καταστροφών, έξυπνες μεταφορές για τους πολίτες, μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας και υπηρεσίες με στόχο τη μείωση του ψηφιακού χάσματος, αεροναυπηγική, αυτοκινητοβιομηχανία, ιατρική, άμυνα και ασφάλεια.

Οι δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του si-Cluster αποτελούν αναμφισβήτητα μία μοναδική ευκαιρία ώστε να αναδειχθούν στην εγχώρια και στη διεθνή αγορά οι δυνατότητες που προσφέρονται στην Ελλάδα στον κλάδο της αεροδιαστημικής τεχνολογίας και των εφαρμογών της.

Σε ότι αφορά τα τρία συνεργατικά έργα εθνικής εμβέλειας αυτά είναι τα ακόλουθα:

>Συνεργατικό Έργο ACRITAS (Space-based Integrated Applications for Surveillance and Monitoring)

To ACRITAS είναι το μεγαλύτερο από τα συνεργατικά έργα του si-Cluster και βασικός στόχος του είναι η ανάπτυξη και πιλοτική δοκιμή ολοκληρωμένων εφαρμογών παρακολούθησης και επιτήρησης που συνδυάζουν διαφορετικές δορυφορικές τεχνολογίες όπως η δορυφορική τηλεπισκόπηση, οι δορυφορικές επικοινωνίες και τα συστήματα δορυφορικής πλοήγησης.

Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην σύντηξη δεδομένων με επίγεια μέσα επιτήρησης και αισθητήρες η οποία θα εξασφαλίζεται, όπως και η διαλειτουργικότητα των διάφορων εφαρμογών, με τα δορυφορικά εργαλεία που θα αναπτυχθούν στα πλαίσια του έργου
από μια κοινή πλατφόρμα υπηρεσιών (ACRITAS Service Platform).

Τα πεδία εφαρμογής αναφέρονται σε τομείς προτεραιότητας όπως η Επιτήρηση θαλάσσιων Περιοχών και θαλασσίων Συνόρων, η Επιτήρηση Χερσαίων Συνόρων, η Παρακολούθηση Κρίσιμων Ενεργειακών Υποδομών, η Παρακολούθηση του παράκτιου περιβάλλοντος και Αγροκαλλιεργειών. Πιο αναλυτικά οι στόχοι για κάθε ένα από τα πεδία εφαρμογής είναι:

>Επιτήρηση θαλάσσιων Περιοχών και θαλασσίων Συνόρων

Αφορά στην επίβλεψη των θαλασσίων συνόρων και την δημιουργία κοινής επιχειρησιακής εικόνας με την αξιοποίηση διαφορετικών συστημάτων δορυφορικής και επίγειας επιτήρησης όπως: ανίχνευση πλοίων από δορυφορικές εικόνες ραντάρ, ανίχνευση πλοίων από παράκτιες κάμερες (οπτικές, θερμικές), σύνθεση με δεδομένα AIS

>Επιτήρηση Χερσαίων Συνόρων

Αφορά στη σύσταση, κατά το δυνατόν, ολοκληρωμένης κοινής επιχειρησιακής εικόνας χερσαίων συνόρων, συνδυάζοντας διαφορετικούς τύπους και πηγές δεδομένων όπως:

α. Δορυφορικές πολυφασματικές εικόνες, οπτικές και δορυφορικές εικόνες
β. Δεδομένα από θερμικές κάμερες και επίγειους οπτικούς αισθητήρες
γ. Δεδομένα διαχείρισης στόλου, σε επίπεδο πεζής περιπόλου (π.χ. συνοριοφυλάκων) που περιλαμβάνουν στίγμα, κωδικός, ημερομηνία, ώρα, κ.λ.π.

>Παρακολούθηση Κρίσιμων Ενεργειακών Υποδομών

Αφορά στην απρόσκοπτη και ασφαλή παρακολούθηση πάρκων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την πρόβλεψη και την ρύθμιση της παραγωγής μέσα από περιβαλλοντικούς και μετεωρολογικούς αισθητήρες, δεδομένα πρόβλεψης από δορυφορικά εικόνες και δεδομένα πρόβλεψης από κλασικές μετεωρολογικές μεθόδους

>Παρακολούθηση Παράκτιων Περιοχών

Συλλογή πληροφοριών από δορυφορικά και επίγεια μέσα επιτήρησης για την παροχή υπηρεσιών για Περιβαλλοντικές Παραμέτρους που συνδέονται με την περιεκτικότητα των υδάτων σε χλωροφύλλη-α, τη θερμοκρασία των υδάτων στην επιφάνεια της θάλασσας και τη διαύγεια των υδάτων

>Παρακολούθηση Αγροκαλλιεργειών

Αφορά στον εντοπισμό μεταβολών στο τύπο και τα όρια καλλιεργειών και αγροτεμαχίων από την επεξεργασία πολυφασματικών δορυφορικών εικόνων υψηλής και πολύ υψηλής ανάλυσης, δεδομένων διανυσματικών χαρτών, επίγειων αισθητήρων και γεωχωρικών βάσεων δεδομένων

Στo ACRITAS συμμετέχουν οκτώ εταιρείες, οι Space Hellas, Terra Spatium, inAccess, Irida Labs, Planetek (Εργαστήριο Κινητών Επικοινωνιών/ΕΜΠ, Εργαστήριο VLSI/Πανεπιστημίου Πάτρας) και ένα ερευνητικό ινστιτούτο. Συντονιστής του τεχνικού αντικειμένου είναι η Terra Spatium, ενώ η διάρκεια του έργου είναι 24 μήνες.

>Συνεργατικό Έργο MENELAOS (Micro Sensor Technologies for Navigation Space Applications)

Πήρε την ονομασία του από τον Μενέλαο τον Αλεξανδρινός, Έλληνα μαθηματικό και αστρονόμο (70-140 μ.Χ.) και η χρονική του διάρκεια ανέρχεται σε δύο έτη. Αντικείμενο του MENEALOS είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος πλοήγησης βασισμένο σε μια μονάδα αδρανειακής μέτρησης, το οποίο θα είναι σε θέση να προσδιορίζει με ακρίβεια τη θέση ενός κινούμενου σώματος (κατά κύριο λόγο δορυφόρου ή διαστημοπλοίου).

Οι αισθητήρες μέτρησης της γραμμικής επιτάχυνσης και γωνιακής ταχύτητας στους οποίους θα στηρίζεται η λειτουργία της συσκευής θα είναι ανεπτυγμένοι σε τεχνολογία μικρο-ηλεκτρομηχανικών συστημάτων (MEMS). Η τεχνολογία οδηγεί στην ανάπτυξη αισθητήρων μικρότερου μεγέθους και κόστους αλλά και χαμηλότερης κατανάλωσης ενέργειας σε σχέση με τις συμβατικές υλοποιήσεις.

Επιπρόσθετα των συσκευών αδρανειακού προσδιορισμού της θέσης, το σύστημα πλοήγησης θα διαθέτει και συσκευή προσδιορισμού της θέσης με βάση οπτικές μεθόδους. Στο έργο uα αναπτυχθούν ειδικοί αλγόριθμοι σε κατάλληλες ηλεκτρονικές διατάξεις οι οποίοι με βάση τα σήματα όλων των αισθητήρων, θα δίνουν τη δυνατότητα εξαγωγής της θέσης του διαστημικού οχήματος.

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις όσον αφορά τη λειτουργία ηλεκτρονικών συσκευών εκτός της γήινης ατμόσφαιρας είναι η αντοχή τους στη διαστημική ακτινοβολία. Όλα τα ηλεκτρονικά εξαρτήματα που θα απαρτίζουν τη συγκεκριμένη μονάδα πλοήγησης θα σχεδιαστούν έτσι ώστε να διαθέτουν τη μεγαλύτερη δυνατή αντοχή σε αυτή. Η συγκεκριμένη ιδιότητα είναι ένα θεμελιώδες ζητούμενο όσον αφορά τον χαρακτηρισμό μιας συσκευής ως κατάλληλης για χρήση στο διάστημα («space-grade»).

Η ανάπτυξη ενός συστήματος πλοήγησης βασισμένου σε τεχνολογίες MEMS αποτελεί δεδομένος στόχος και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Αντίστοιχα, η ανάπτυξη ολοκληρωμένων ηλεκτρονικών κυκλωμάτων με αντοχή στην ακτινοβολία είναι βασική προϋπόθεση για μια οικογένεια συσκευών που σχετίζονται με διαστημικές εφαρμογές.

Η προσπάθεια για την ανάπτυξη και την εξέλιξη των συστημάτων αυτών θα βρίσκεται στην αιχμή της τεχνολογικής έρευνας τα επόμενα δύο χρόνια, συνδυάζοντας τα πεδία της αεροδιαστημικής, των μικρομηχανικών συστημάτων και της μικροηλεκτρονικής.

Πέραν του πρακτικού στόχου της ανάπτυξης του συστήματος πλοήγησης και της εμπορικής του αξιοποίησης, το έργο αναμένεται να επιτρέψει την ανάπτυξη σχετικής τεχνογνωσίας, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εταιριών σε σύγχρονα τεχνολογικά πεδία και να βοηθήσει στην εγκαθίδρυσή τους ως αξιόπιστοι εταίροι στην διεθνή διαστημική αγορά. Επιπλέον, αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομία της χώρας, προσελκύοντας εξωτερικές επενδύσεις και θα ευνοήσει την απορρόφηση νέων επιστημόνων, τόσο άμεσα όσο και σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Εξ’ αιτίας της φύσης του αντικειμένου, θα επιχειρηθεί ο συγκερασμός των δράσεων επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων, ένα βασικό χαρακτηριστικό (διεπιστημονικότητα) της έρευνας την τελευταία δεκαετία. Συγκεντρωτικά, μέσω των παραπάνω δράσεων, στόχος είναι να γίνει το ίδιο το έργο ένα όχημα προκειμένου να συλλάβει η ελληνική κοινωνία τις δυνατότητες ανταποδοτικότητας των διαστημικών εφαρμογών. Οι φορείς που συμμετέχουν στο συνεργατικό έργο είναι οι εταιρίες: ΤΗΕΟΝ SENSORS, PRISMA, IRIDA LABS, ANALOGIES, EPOS, ESS, ISI Hellas, τα πανεπιστημιακά εργαστήρια MICROLAB/NTUA, APEL/UPATRAS και το ερευνητικό ινστιτούτο ISI/ATHENA.

>Συνεργατικό Έργο CIDCIP (CCSDS Image Data Compression Intellectual Property)

Τα σύγχρονα όργανα μετρήσεων και συλλογής δεδομένων που χρησιμοποιούνται στις διαστημικές αποστολές έχουν τη δυνατότητα να συλλέγουν μεγάλο όγκο δεδομένων. Κάμερες σαρώνουν δεκάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα με ακρίβεια μερικών εκατοστών, παράγοντας εικόνες που θα πρέπει να μεταδοθούν και να ληφθούν από τους σταθμούς στη γη, μέσω καναλιών μετάδοσης που δεν έχουν την ανάλογη δυνατότητα – χωρητικότητα.

Η λύση του προβλήματος ανάγεται στην επεξεργασία των δεδομένων από ηλεκτρονικά κυκλώματα ειδικού σκοπού (chips) που θα πρέπει να λειτουργούν στις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στο διάστημα.

Το Consultative Committee for Space Data Systems (CCSDS) στο οποίο συμμετέχουν οι περισσότεροι διεθνείς οργανισμοί διαστήματος (ESA, NASA, CNES) έχει προτείνει ένα πρότυπο επεξεργασίας εικόνων ειδικά προσαρμοσμένο στις ανάγκες των διαστημικών αποστολών.

Αντικείμενο του συνεργατικού έργου CIDCIP στο οποίο συμμετέχει η ΑΛΜΑ Τεχνολογίες και το Εργαστήριο Μικροϋπολογιστών & Ψηφιακών Συστημάτων του Ε.Μ.Π. είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου κυκλώματος πλήρως συμβατού με το παραπάνω πρότυπο, που θα χαρακτηρίζεται από την εφαρμογή των πλέον σύγχρονων μεθόδων σχεδιασμού και υλοποίησης. Στόχος του έργου είναι η ανάπτυξη πειραματικής διάταξης και στη συνέχεια προϊόντος έτοιμο προς εμπορική εκμετάλλευση.

Τέλος, σημειώνεται ότι ο Ελληνικός Συνεργατικός Σχηματισμός Διαστημικών Τεχνολογιών και Εφαρμογών (si-Cluster) είναι ένα σταθερά αναπτυσσόμενο βιομηχανικό cluster καινοτομίας στην Ελλάδα, με έντονη γεωγραφική εστίαση στην περιφέρεια της Αττικής και Δυτικής Ελλάδας και δομικά στοιχεία ενός οικοσυστήματος ικανού να παράγει και να προσελκύσει υψηλής στάθμης έρευνα, ανάπτυξη και επιχειρηματικότητα, ώστε να ανταγωνιστεί σε Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο σε μια ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά, όπως αυτή του τομέα των διαστημικών τεχνολογιών και εφαρμογών.

Tο si-Cluster αποτελείται από περισσότερα από 20 μέλη, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων επιχειρήσεων και startups, ενώ πέρα από τη βιομηχανική του βάση, ισχυροποιούνται οι δεσμοί συνεργασίας του με όλους τους παράγοντες του οικοσυστήματος της καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένης της ακαδημαϊκής κοινότητας, των ερευνητικών κέντρων, δικτύων και ενώσεων, των εθνικών, ευρωπαϊκών, και περιφερειακών αρχών, καθώς και άλλων εμπλεκομένων φορέων σε αυτόν το απαιτητικό τεχνολογικό τομέα.

www.defence-point.gr