Προς  

Τον πρόεδρο και τα μέλη του Μορφωτικού Συλλόγου «Ορεστίς»  

 Υπόψη: τέως αντιδήμαρχο τεχνικών έργων και αντιδήμαρχο πολιτισμού  

Αγαπητοί μου,  

Κατά την 50χρονη διαδρομή του συλλόγου σας έχει καθολικά  αναγνωριστεί η ανεκτίμητη προσφορά του στον πολιτισμό. Η πληθωρική  δράση του ήταν αδύνατο να αφήσει αμέτοχη και ασυγκίνητη μια ενεργό  πολίτη σαν εμένα. Στα θέματα τοπικής ιστορίας ιδιαίτερα – παρόλες τις  διακριτικές διαφοροποιήσεις – η συνεργασία μας ήταν πολύ αποδοτική.  Ισχυρότερες είναι ίσως οι διαφορές μας σε θέματα διαχείρισης της  μνήμης. Γι αυτό και απευθύνομαι σε σας ως πολίτης με παρουσία στο  δημόσιο χώρο αλλά και ως πρόσωπο που η ιστορία σημάδεψε ανεξίτηλα  τη ζωή και τη σταδιοδρομία μου.  

Πληροφορήθηκα από τα ΜΜΕ την τέλεση του μνημόσυνου για τους  εννέα Αργίτες θύματα νάρκης στις 19/09/1949 και τα εγκαίνια του νέου  μνημείου που ορθώσατε στο Γάβρο. Επειδή ένας από τους νεκρούς ήταν  και ο πατέρας μου Βενιζέλος Σανταλίδης θα ήθελα να εκφράσω υπό το  βάρος της μνήμης του έστω και εκ των υστέρων τη γνώμη μου αφού δε  μου δόθηκε άλλη δυνατότητα.  

Επί δημαρχίας του Ιωάννη Ζάχου έδωσα τη συγκατάθεσή μου στην  πρόταση των συγγενών των θυμάτων να στηθεί μια σεμνή, χαμηλή,  πέτρινη στήλη στο Γάβρο με τα ονόματά τους και το αρχαίο ρητό που τα  συνοδεύει. Θεώρησα πως αυτό ήταν επαρκής υπενθύμιση του γεγονότος  στο χώρο ως παραμυθία για την απώλεια όλων μας. 

2  

Τα επόμενα χρόνια ο σύλλογός σας ανέλαβε τη διαχείριση της μνήμης  τελώντας ετήσιο μνημόσυνο στο Γάβρο. Με τους πανηγυρικούς που  εκφωνούνταν εκεί νομιμοποιήθηκε μια μονοσήμαντη ερμηνεία του  παρελθόντος που αποσιωπά το συνολικό ιστορικό γεγονός του  Ελληνικού Εμφυλίου με τα εκατέρωθεν θύματα.  

Αντιστεκόμενη σε αυτή τη δημόσια αφήγηση επισήμανα την απουσία  μου από τα μνημόσυνα και διαδήλωσα με γραπτή επιστολή προς το  Δημοτικό Συμβούλιο (2005) την αμφισβήτησή μου για την επιλεκτική  αυτή ερμηνεία και για ό,τι συντελούνταν στη μνήμη του πατέρα μου.  

Η στάση μου αυτή αποσιωπήθηκε, υποσκελίστηκε μέχρι και σήμερα για  να επιβληθεί στο χώρο ένα επικαιροποιημένο με νέες εγγραφές πάνω  του μνημείο.  

Αλλά τα μνημεία δεν είναι ιδεολογικά απαραβίαστα μαυσωλεία.  Αμφισβητούνται.  

Σχετικά, λοιπόν με τις αλλαγές που προωθήσατε με μονομερείς ενέργειές  σας, αμφισβητώντας τες καταθέτω τα εξής:  

Α) για τη μεγέθυνση του μνημείου: Με τη μεγέθυνση του μνημείου  επεκτείνετε την κυριαρχία της δικής σας οπτικής για το παρελθόν και την  επιβάλλετε στο δημόσιο χώρο.  

Β) για την επιγραφή «Μακεδονίας Αγάπη». Η πομπώδης αυτή επιγραφή  δε σχετίζεται με το τραγικό γεγονός της έκρηξης νάρκης στο τέλος του  εμφυλίου, παραπλανά και το χειρότερο, διχάζει. Με τη διακήρυξη αυτής  της εγγραφής στον τοίχο μονοπωλείται ο πατριωτισμός και μένει  αιωρούμενος ένας υπαινιγμός ότι κάποιοι άλλοι δεν τον διαθέτουν.  Ενδεικτικό για την ερμηνεία αυτή είναι ένα σημείο του πανηγυρικού της  ημέρας (εφημερίδα ΟΡΕΣΤΙΣ, αρ.φύλλου 347,Σεπτ. 2020) «Ο λόγος για τον οποίο  ανεγέρθηκε αυτό το μνημείο είναι κατά τις τρεις ευχές του δωρητή: 1. Να λέει ότι  είναι Μακεδόνας μέσα στη χώρα του, αλλά και έξω από τη χώρα του και όλοι να  καταλαβαίνουν ότι είναι Έλληνας. Ότι εμείς στη Μακεδονία μιλάμε ελληνικά, δεν  έχουμε μακεδονική διάλεκτο, δεν έχουμε μακεδονική κουλτούρα, είμαστε Έλληνες,  έχουμε την ελληνική κουλτούρα και είμαστε περήφανοι για τις ρίζες μας»… 

Τολμώ το ερώτημα: όσοι σ’ αυτόν τον τόπο ελληνικής συνείδησης δε  μιλούσαν ελληνικά αποκλείονται από την αγάπη για τη Μακεδονία; 

3  

Όλη, επομένως αυτή η σημειολογία που φορτώσατε στο μνημείο του  Γάβρου δεν αφορά στη μνήμη του Βενιζέλου Σανταλίδη, ενός σεμνού  καθηγητή της γλώσσας και ιστορίας. Και εγώ δεν επιθυμώ στη μνήμη του  πατέρα μου να επενδύονται θεωρίες που ευνοούν αποκλεισμούς και που  διχάζουν.  

Κι επειδή ο δημόσιος λόγος για το παρελθόν δεν είναι ούτε ενιαίος ούτε  τετελεσμένος, με την παρέμβασή μου αυτή αμφισβητώ έντονα τη  μεγέθυνση του μνημείου και τις ιδεολογικές εγγραφές πάνω σ’ αυτό.  

Σήμερα, 71 χρόνια μετά τον εμφύλιο καθίσταται πλέον ώριμη μια  πρόταση προς το δήμο Άργους Ορεστικού να επεξεργαστεί την ιδέα για  ένα σεμνό μνημείο συμφιλιωτικό που θα στεγάζει όλους τους νεκρούς  του εμφυλίου από όποια μεριά κι αν βρέθηκαν να πολεμούν. Σας καλώ  να την υποστηρίξετε.  

Η υπογεγραμμένη  

Μελίκα Σανταλίδου  

  Επικαιρότητα