Είχαμε δει το 2011 ένα μικρό του κομμάτι, κατά την εξόρμηση μας στις σπηλιές του αντάρτικου νοσοκομείου, το ατενίζαμε σε κάθε μας επίσκεψη στη Γράμμουστα, απ’όπου μπορεί κανείς να αντιληφθεί την μοναδικότητα του, ήταν όμως θέμα χρόνου το να βρούμε τις κατάλληλες συνθήκες (από διάθεση δεν ξεμείναμε ποτέ) να το διασχίσουμε! Είναι το φαράγγι Καταφύκι στην καρδιά του Γράμμου, ένας πέτρινος γίγαντας που συνάντησε στα πρώτα μόλις βήματα του διάβα του ο Αλιάκμων και τον ‘έσχισε’ στα δύο. Δε θα διστάζαμε να χαρακτηρίσουμε το Καταφύκι ως ένα από τα σημεία αναφοράς του θρυλικού βουνού που δεν παύει ποτέ να εκπλήσσει και να μας συναρπάζει…

Ξεκινήσαμε από χαμηλά, από την έξοδο του φαραγγιού όπου μας οδήγησε ο αδιέξοδος χωματόδρομος που παίρνουμε στ’αριστερά μας στο ύψος του Λιανοτοπίου πριν την μεγάλη γέφυρα, καθώς ανηφορίζουμε για Γράμμουστα. Ακολουθήσαμε τη διαδρομή αυτή καθώς γνωρίζαμε από το παρελθόν την τοποθεσία και ξέραμε τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε από αυτήν την πλευρά που είναι ουσιαστικά ή έξοδος του φαραγγιού. Αυτό συνήθως δεν προκρίνεται ως επιλογή μιας που από την έξοδο προς την είσοδο ενός φαραγγιού η διαδρομή θα είναι, είτε λίγο είτε πολύ, ανηφορική. Στην προκειμένη όμως περίπτωση αποδείχθηκε εν τέλει πως η προσέγγιση της κοίτης του φαραγγιού είναι πολύ πιο εύκολη από την κάτω πλευρά μιας που το ανάγλυφο εκεί είναι πολύ πιο φιλικό (έχουμε ακούσει για την ύπαρξη μονοπατιού από την Γράμμουστα αλλά επειδή δε το συναντήσαμε υποθέτουμε πως κινείται παράλληλα στην πλαγιά και όχι στην κοίτη).

Με το που φτάσαμε στο ύψος του ποταμού αντικρίσαμε μία πολύ δυσάρεστη εικόνα: Κάποιος χρυσοθήρας –πιθανότατα ερασιτέχνης- έχει αλλάξει με την δράση του στην τοποθεσία ολόκληρη την όψη της. Αν και το Καταφύκι παραμένει ένα ξεχασμένο και άγνωστο φαράγγι η σύνδεσή του με τη δράση των ανταρτών του ΔΣΕ και ακόμη περισσότερο με τη δράση του αρχίατρου Σωκράτη Κόκκαλη σε αυτό, έχει δημιουργήσει έναν πόλο έλξης χρυσοθηρίας. Εμείς αφενός καταδικάζουμε και είμαστε άκρως αντίθετοι σε τέτοιες ενέργειες και αφετέρου θα θέλαμε επισήμως να αποθαρρύνουμε τον οποιονδήποτε πιστεύει ότι έχει πιθανότητες να βρει έναν θησαυρό από το πουθενά. Πολύ απλά, δεν υπάρχει περίπτωση! Αποσαφηνίζουμε τη θέση μας στη περίπτωση που η σελίδα μας αποτελέσει για κάποιους συμβουλευτικό εργαλείο για τέτοιους σκοπούς.

Ξεκινάμε τη διαδρομή μας σε ένα πεδίο με απότομες πλαγιές εκατέρωθεν αλλά όπου οι κάθετες ορθοπλαγιές του κυρίως φαραγγιού έχουν ‘σβήσει’. Αυτό που προσπαθούσαμε αρχικά ήταν όσο το δυνατόν να αποφύγουμε το να βραχούμε στο ποτάμι από νωρίς κάτι το οποίο εν τέλει μας καθυστέρησε αρκετά καθώς η πεζοπορία (ή σκαρφάλωμα καλύτερα) στις πλαγιές αποδείχτηκε δύσκολη και χρονοβόρα.

Η συνεχής μάχη του νερού με το βουνό είναι εμφανής: τεράστιες πέτρες που έχουν παρασυρθεί και λαξευθεί, κορμοί δέντρων, καταρρακτάκια και κλίσεις που γίνονται ολοένα και πιο έντονες συνθέτουν την βασική εικόνα του Καταφυκίου. Ο διάχυτος ενθουσιασμός μετατρέπεται σύντομα σε δέος όταν φτάνουμε στο κυρίως κομμάτι του φαραγγιού (περίπου στο ύψος της σπηλιάς που φέρεται να ήταν το αντάρτικο νοσοκομείο) όπου πλέον κυριαρχούν οι κάθετες ορθοπλαγιές που ζαλίζουν με το ύψος τους.

Εξορμήσαμε αρχές Ιουλίου οπότε αν και το νερό του ποταμού ήταν αρκετό, προφανώς ήταν σε σχετικά χαμηλό επίπεδο. Παρόλαυτα όσο το φαράγγι στενεύει είναι αδύνατο για κάποιον να μην βραχεί. Ιδανικά θα προτείναμε υποδήματα κατάλληλα για νερό και μαγιό, αν και γενικά δε θα προτείναμε σε κάποιον μη μυημένο να επιχειρήσει αυτή τη διάσχιση. Το κυρίως αυτό κομμάτι του φαραγγιού δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο σε μήκος, περίπου 400 μέτρα. Οι εικόνες όμως που έχει να σου προσφέρει δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν από άλλα μεγάλα σε μήκος, διάσημα φαράγγια της χώρας και το καθιστούν, αν μη τι άλλο, ως ένα ‘must’ της περιοχής για έναν έμπειρο περιηγητή/φυσιοδίφη.

Η περιήγηση μας στο φαράγγι του Καταφυκίου ολοένα και δυσκόλευε πλησιάζοντας στην μεριά της Γράμμουστας. Μεγάλοι πέτρινοι όγκοι που χρειάζονται σκαρφάλωμα, και σημεία όπου μπορεί κάποιος εύκολα να γλιστρήσει… Όταν καταλάβαμε ότι φτάσαμε ουσιαστικά στην αρχή σχεδόν του φαραγγιού στο σημείο που σβήνουν πάλι οι ορθοπλαγιές, κάναμε μία μεγάλη στάση για να απολαύσουμε την υπέροχη αυτή ημέρα και τη μαγεία του φυσικού τοπίου του Γράμμου. Φυσικά δεν έλλειψε και το μπάνιο σε ένα από τα σημεία του ποταμιού που προσφέρονται για μια μικρή βουτιά. Ήταν περίοδος έντονων πολιτικών εξελίξεων και η εμπειρία αυτή ήταν ένα βάλσαμο για εμάς. Η επαφή με τους θησαυρούς της φύσης και της ιστορίας είναι πάντα ψυχολογικά αναζωογονητική γιατί μας θυμίζει πόσο μικροί και εφήμεροι είμαστε εμείς και τα προβλήματα μας.

Κατά την επιστροφή μας ρίξαμε μια ματιά σε διάφορα σημεία, εσοχές βράχων, καθώς φημολογείται ότι οι σπηλιές που χρησιμοποιήθηκαν εντατικά κατά τον εμφύλιο στην περιοχή ήταν ίσως περισσότερες από μία αλλά και ότι η σπηλιά του πραγματικού αντάρτικου νοσοκομείου δεν έχει ακόμα βρεθεί καθώς εξερράγη από τους ίδιους τους κομμουνιστές όταν έπεσε η αντίσταση του ΔΣΕ στον Γράμμο (έτσι μάλιστα απεικονίζεται η στιγμή αυτή και από τον Π. Βούλγαρη στην ταινία του για τον εμφύλιο με τίτλο «Ψυχή Βαθιά»). Δεν καταφέραμε να βρούμε κάτι το αξιοσημείωτο πάνω σε αυτό, σίγουρα όμως αξίζει να σημειώσουμε πως το φαράγγι του Καταφυκίου, ή αλλιώς του Λιανοτοπίου, είναι ένας από τους λόγους που συνεχίζουμε με ακόμα περισσότερη όρεξη μετά από 8 και πλέον χρόνια να σκαλίζουμε πιθαμή προς πιθαμή τον τόπο μας για να ανακαλύπτουμε τα καλά κρυμμένα μυστικά του…