Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Και το λέγει αυτό ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, γιατί η Παναγία έδωσε στον Πλάστη το πλασθήναι και στον Υιό του Θεού το ανθρωπισθήναι2, βάστασε στην άχραντη γαστέρα της και στην ζεστή εν συνεχεία αγκαλιά της τον Μονογενή Υιό του Θεού, που έγινε άνθρωπος προκειμένου να σώσει τον άνθρωπο, δίνοντάς μας ταυτόχρονα το Άχραντο Σώμα Του και το Τίμιο Αίμα Του ως φάρμακον αθανασίας και αντίδοτο του μη αποθανείν.

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης θα προσθέσει και αυτός την δική του εμπειρία, πως ο Χριστός δεν είναι υποχρεωμένος σε κανένα κτίσμα, παρά μόνο στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, από την οποία έλαβε την ανθρώπινη σάρκα, κάτι που ποτέ δεν το επέστρεψε πίσω.

«Την Θεοτόκον και μητέρα του φωτός» μεγαλύνουμε και σήμερα μέσα στην λατρεία της Αγίας μας Εκκλησίας. Αυτήν μακαρίζουμε μαζί με τις αγγελικές δυνάμεις, τον ιερό σύλλογο των Αγίων μας «ως την τιμιωτέραν των Χερουβείμ και ενδοξωτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ».

Αυτήν ευχαριστούμε, διότι όχι μόνο στις παλαιές γενεές θαυμαστά και παράδοξα έπραξε σε μας, αλλά και τώρα, μας σκεπάζει και μας περιθάλπει, απαλλάσσοντάς μας από τους εχθρούς που έρχονται καταπάνω μας, και με ευφροσύνη γεμίζει τις ψυχές μας3.

Και θα ήθελα, σήμερα, εορτή της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου, να μεταφέρω δειγματολειπτικά κάποια από τα πολλά ιστορικά γεγονότα της πατρίδος μας που φανερώνουν αυτήν την προστασία της Παναγίας, αλλά και την ευγνωμοσύνη των προγόνων μας προς το σεπτό πρόσωπό της.

Πρώτον. Είναι γνωστή σε όλους μας η προσφυγή της Βασιλευούσης Πόλεως στην Παναγία, όταν ο χαγάνος των Αβάρων μαζί με τους Πέρσες την πολιορκούσε το 626 μ.Χ., ενώ ο αυτοκράτωρ Ηράκλειος πολεμούσε μακριά στα σύνορα της αυτοκρατορίας. Και η σωτηρία της Πόλεως, τότε από την Παναγία, έγινε ευχαριστήριος ύμνος και συγχρόνως παιάνας όλων των Ορθοδόξων Ρωμηών, που συγκινεί κατάβαθα κάθε ελληνική ψυχή σαν επωδός στην ιστορία του πολύπαθου Γένους μας : «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια, ως λυτρωθείσα των δεινών ευχαριστήρια, αναγράφω Σοι η πόλις σου, Θεοτόκε».

Δεύτερον. Σ’ αυτήν αναθέτει το έτος 971 ο Ιωάννης Τσιμισκής, όταν εκστρατεύει εναντίον των Ρώσων του Σβιατοσλάβου, την προστασία της Πόλεως. «Και αφού πρώτον προσεύχεται στο Ιερό του Σωτήρος στην Χαλκή και μετά στην Αγία Σοφία, επορεύθη έπειτα παρεπομένου σύμπαντος του στρατού και λιτανεύοντος του κλήρου προς τον εν Βλαχέρναις Οίκον της Θεομήτορος, και ενταύθα προσευχήθη το τρίτον» σημειώνει ο ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος4. Και όταν επιστρέφει νικητής και ο λαός τον υποδέχεται με χαρά και του προσφέρει πολύτιμο θρόνο πάνω σε άρμα, προκειμένου να καθίσει για την θριαμβευτική παρέλαση της νίκης, εκείνος στο θρόνο τοποθετεί την εικόνα της Θεομήτορος που έφερε μαζί του. Ο αυτοκράτωρ «ακολουθούσε έφιππος το άρμα του θριάμβου, όπου καθόταν η Παναγία και κρατώντας τα στεφάνια και τα σκήπτρα που του έδωσαν, κατευθύνθηκαν όλοι στην Αγία Σοφία»5.

Τρίτον. Και δεν ήταν η μόνη φορά που στην Βασιλίδα Πόλη η Υπέρμαχος Στρατηγός τελούσε τον θρίαμβο μετά από μία μεγάλη νικηφόρα εκστρατεία. Ο ιστορικός μας διασώζει το περιστατικό του αυτοκράτορος Ιωάννου του Κομνηνού, ο οποίος γυρίζει νικητής από την Παφλαγονία και στο άρμα του θριάμβου τοποθετεί την εικόνα της Παναγίας, ενώ εκείνος πορεύεται πεζός με αναμμένη λαμπάδα πίσω από το άρμα.

Τέταρτον. Ένας άλλος ενδοξότατος αυτοκράτωρ, ο Βασίλειος Β ο Βουλγαροκτόνος, δεν φέρνει την εικόνα της Παναγίας στον θρίαμβό του, αλλά κάνει ένα ολόκληρο ταξίδι από την Αχρίδα στην Αθήνα και, με παρατεταγμένο τον στρατό του προς απόδοση τιμών, ανεβαίνει με τους επιτελείς του στην Ακρόπολη για να προσκυνήσει την Κυρά Αθηνιώτισσα, στο εσωτερικό του Παρθενώνος που ήταν διασκευασμένο σε Ναό της Παναγίας Θεοτόκου. «Έτσι αποδίδει εις Αυτήν τα της νίκης ευχαριστήρια και καταστολίζει το Ιερό της με πολυτελή αναθήματα»6.

Πέμπτον. Η Θεοτόκος ήταν εκείνη που στις συμφορές του Γένους μας, και ιδιαιτέρως τα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, γίνεται καταφυγή και λιμάνι του πονεμένου λαού μας, «θλιβομένων χαρά, πολεμουμένων προστάτις, καταπονουμένων σκέπη και αντίληψις» όπως ψάλλει στον Παρακλητικό Κανόνα ο θεόπνευστος υμνογράφος. Αυτή εμψυχώνει τους Έλληνες, όπως αναφέρουν όλοι οι Αγωνιστές του ’217, και αυτή χαρίζει την ελευθερία στον τόπο αυτό.

Η Παναγία γίνεται, ακόμη, η προστάτις του στρατού μας και του λαού μας κατά την εποποιΐα του 1940. Αυτήν αντικρίζουν οι πολεμιστές μας στα χιονισμένα βουνά της Πίνδου και της Βορείου Ηπείρου. Γράφει σε μία αναφορά του στο τάγμα όπου υπηρετεί ένας υπαξιωματικός του αλβανικού μετώπου: «Λαμβάνω την τιμήν να αναφέρω Υμίν ότι εχθές την Κυριακήν 2 Μαρτίου ε.ε. και περί ώραν 8ην μ.μ. μετέβην εις τι παρακείμενον του καταυλισμού του 2ου λόχου του τάγματος υμών μικρόν ύψωμα απέχον περί τα 300 μέτρα … ότε αιφνιδίως ενεφανίσθη εμπρός μου και μου ανέκοψε τον δρόμον μία γυνή μαυροφόρα έχουσα σεμνήν την εμφάνισίν της. Το πρόσωπόν της διεκρίνατο χαρακτηριστικώς εις το βραδυνόν ημίφως. Καταληφθείς εξ απροόπτου κατ ἀρχάς εξεπλάγην, κατόπιν όμως αυτοστιγμεί συνήλθον … Εγώ όλως μηχανικώς έλαβον θέσιν ημιγονυπετή, ίνα ασπασθώ την δεξιάν Της. Ήκουσα να ομιλή : Είμαι η Παναγία. Μη φοβείσαι παιδί μου, είπεν! Εγώ ενεφανίσθην να σου είπω τρεις λόγους, τους οποίους να μη λησμονήσης … ». Ο ίδιος υπαξιωματικός γράφει λίγο αργότερα στην μητέρα του: « Σεβαστή μου μητέρα, σε ασπάζομαι εγκαρδίως …. Να ανάψης μίαν μεγάλην λαμπάδα εις την εικόνα της Παναγίας δι’ εμέ και τ’ άλλα παιδιά της Ελλάδος, διότι Αυτή μας έσωσε μέχρι στιγμής από δύο μάχας εις τας οποίας έλαβα μέρος. Δεν έπαθε κανείς τίποτε, ενώ ο εχθρός μας κατέκλυζε με βλήματα και βολίδας.»8

Και θα πρέπει να θυμόμαστε αυτά τα ιστορικά γεγονότα, χωρίς ποτέ να διαγράφουμε το χθες, αφού ο δρόμος της λήθης είναι επικίνδυνος και πολλαπλά επιζήμιος, γιατί όχι μόνο δεν μπορεί να μας οδηγήσει στην κορυφή που έφθασαν οι πρόγονοί μας, αλλά ούτε ακόμη και στον σωστό προορισμό, παρά μόνο σε περιπέτειες, σε αδιέξοδα και σε αυτοκαταστροφή. Άλλωστε, οι ίδιοι οι εχθροί μας έχουν παραδεχθεί: «Η ιστορική δικαιοσύνη με υποχρεώνει να διαπιστώσω ότι από όλους τους αντιπάλους τους οποίους αντιμετωπίσαμεν, ο Έλλην στρατιώτης, ιδίως, επολέμησεν με ύψιστον ηρωισμόν και αυτοθυσίαν. Ο Ελληνικός λαός ηγωνίσθη τόσον γενναίως, ώστε και αυτοί οι εχθροί του δεν δύνανται να αρνηθούν την προς αυτόν εκτίμησιν. Εξ όλων των αντιπάλων, οίτινες μας αντιμετώπισαν, μόνον ο Έλλην στρατιώτης επολέμησε με παράτολμον θάρρος και υψίστην περιφρόνησιν προς τον θάνατον» (Αδόλφος Χίτλερ).9

Και σήμερα μπορεί να αναστηθεί η πατρίδα μας και να κερδίσει και πάλι τον θαυμασμό όλων, αν μας εμπνέουν τα ίδια ιδανικά, η ίδια πίστη και ο ίδιος τρόπος πνευματικής ζωής, που ενέπνεαν και τους προπάτορές μας.

Ας καταφεύγουμε, λοιπόν και εμείς στην προστασία της Παναγίας, όπως ανέκαθεν έκανε το ημέτερον Γένος, πιστεύοντας στον Υιό της, ουσιαστικά και όχι τυπικά, έχοντας συμμετοχή στην ζωή του πραγματικού σώματος του Χριστού, που είναι η Αγία μας Εκκλησία και ας την παρακαλούμε να μας διασώζει από πάσης στενώσεως, να μας χαρίζει δρόσον αναψυχής και παραμυθία στις θλίψεις και στις δοκιμασίες και ποτέ να μην αφαιρέσει την παναγία σκέπη της από την ιερά της κληρουχία.

1. Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Ομιλία ΝΓ΄, Εις την πρός τα Άγια των Αγίων είσοδον και τον εν αυτοίς θεοειδή βίον της πανυπεράγνου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας, ΕΠΕ 11,343.
2. Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως, κεφ. 87 “Περί της γενεαλογίας του Κυρίου και περί της αγίας Θεοτόκου”, ΕΠΕ 1,482.
3. Πρβλ. Δοξαστικό Κεκραγαρίων Εσπερινού εορτής.
4. Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τομ. Δ΄, σελ. 207.
5. ό.π. σελ. 217.
6. ό.π. σελ. 267.
7. Γεωργίου Τερτσέτη, Κολοκοτρώνη Άπαντα, τομ. Γ΄, σελ. 104.
8. Περιοδικόν ΔΡΑΣΙΣ, Οκτώβριος 2009, σελ. 301-302.
9. Περιοδικόν ΛΥΔΙΑ, Οκτώβριος 2010, σελ. 301.