Τι είναι ο διαβήτης κύησης;
Ο διαβήτης κύησης είναι ένας διακριτός τύπος διαβήτη, ο οποίος εμφανίζεται μόνο κατά τη διάρκεια της κύησης. Οφείλεται στην αυξανόμενη έκκριση ορμονών από τον πλακούντα, που εμποδίζουν την ινσουλίνη να μεταφέρει τη γλυκόζη μέσα στα κύτταρα, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται όλο και περισσότερη γλυκόζη στο αίμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος μπορούν να ρυθμιστούν με προσεκτική διατροφή και άσκηση. Ωστόσο, κάποιες γυναίκες θα χρειαστούν και πιο εντατική θεραπεία με ινσουλίνη. Συνήθως, ο διαβήτης κύησης υποχωρεί με το τέλος της κύησης, χωρίς αυτό, όμως, να σημαίνει ότι οι γυναίκες αυτές αποχαιρέτησαν για πάντα τον διαβήτη.

Πόσο συχνά εμφανίζεται ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης;
Τα τελευταία χρόνια η συχνότητα του διαβήτη κύησης έχει αυξηθεί σημαντικά, με μία στις 7 κυήσεις να επιπλέκεται με την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη. Συγκεκριμένα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διαβήτη (IDF) εκτιμά ότι, το 2015, 20,9 εκατομμύρια ή το 16,2% των γεννήσεων παρουσίαζαν κάποιας μορφής υπεργλυκαιμία κατά τη διάρκεια της κύησης. Ταυτόχρονα, περίπου οι μισές γυναίκες με ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη κύησης πρόκειται να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2) μέσα στα επόμενα 5-10 χρόνια από την κύηση.

Ποια είναι η ιδιαιτερότητα αυτής της διάγνωσης;
Ο διαβήτης κύησης έχει μεγάλο αντίκτυπο στην πανδημία του σακχαρώδους διαβήτη, καθώς προδιαθέτει τόσο τη μητέρα όσο και το έμβρυο για ανάπτυξη ΣΔ2 στη μετέπειτα ζωή τους. Επιπρόσθετα, ο διαβήτης κύησης συσχετίζεται στενά με άλλους καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου, όπως η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση και η υπερινσουλιναιμία.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη κύησης;
Παρότι ακόμα δεν έχουν σκιαγραφηθεί πλήρως τα ακριβή αίτια του διαβήτη κύησης, οι παράγοντες κινδύνου που μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισής του είναι ευρέως γνωστοί:

1. Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη.

2. Παχυσαρκία.

3. Η ηλικία της μητέρας.

4. Καθιστικός τρόπος ζωής.

5. Ατομικό ιστορικό διαβήτη ή μακροσωμίας νεογνού σε προηγούμενη κύηση.

Ειδικότερα, οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αποτελούν μια «ευαίσθητη» ομάδα γυναικών, που απαιτεί εξειδικευμένη ιατρική μέριμνα. Οι γυναίκες αυτές συχνά εμφανίζουν διαταραχές του μεταβολισμού, αντίσταση στην ινσουλίνη ή και έκδηλο σακχαρώδη διαβήτη, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών κατά την κύηση. Η ορθή ενδοκρινολογική αντιμετώπιση σφαιρικά των αναπαραγωγικών και μεταβολικών προβλημάτων, τόσο πριν συλλάβουν όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είναι το κλειδί για την επιτυχημένη έκβαση της γέννησης ενός παιδιού.

Πώς τίθεται η διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη κύησης;
Η εκτίμηση του κινδύνου για την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη ξεκινά από την πρώτη εξέταση, αμέσως μετά την επιβεβαίωση της εγκυμοσύνης. Με βάση την τιμή σακχάρου νηστείας, που μετράται κατά την πρώτη επίσκεψη της εγκύου, αλλά και συναξιολογώντας το ατομικό της ιστορικό και τους παράγοντες κινδύνου που τυχόν εμφανίζει, ο ενδοκρινολόγος θα αποφασίσει τη βέλτιστη παρακολούθηση και αντιμετώπιση της κάθε εγκύου.

Η διάγνωση του διαβήτη κύησης τίθεται μέσω της καμπύλης σακχάρου, η οποία πραγματοποιείται συνήθως κατά την 24η-28η εβδομάδα της κύησης. Σε περίπτωση παρουσίας κάποιου από τους ανωτέρω παράγοντες κινδύνου, η εξέταση αυτή θα πρέπει να πραγματοποιηθεί νωρίτερα, ώστε μέσω της πιο έγκαιρης παρέμβασης, να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπλοκές του διαβήτη.

Ποιες είναι οι επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη της κύησης στην έγκυο;
Όταν μια έγκυος γυναίκα διαγνωστεί με διαβήτη κύησης, τόσο η ίδια όσο και το έμβρυο είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση διαφόρων επιπλοκών. Αρχικά, αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης άλλων επιπλοκών της κύησης, όπως η προεκλαμψία, αλλά και η πιθανότητα πρόωρου τοκετού. Γυναίκες με διαβήτη κύησης γεννούν μωρά με μεγάλο σωματικό βάρος (μακροσωμία), κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία προώθησης του εμβρύου από τη γεννητική οδό και, κατ’ επέκταση, τον τραυματισμό του (κάκωση βραχιονίου πλέγματος). Επιπρόσθετα, εκτός των άμεσων κινδύνων, το έμβρυο εμφανίζει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας, ΣΔ2 και καρδιαγγειακών νοσημάτων στη μετέπειτα ζωή του.

Ποιες είναι οι βασικές αρχές της θεραπείας και της πρόληψης του σακχαρώδους διαβήτη κύησης;
Ακρογωνιαίος λίθος της πρόληψης, αλλά και της θεραπείας του διαβήτη κύησης είναι η σωστή και ολοκληρωμένη διατροφή. Μια δίαιτα, με ισοκατανεμημένα γεύματα, που περιλαμβάνουν όλες τις ομάδες των θρεπτικών συστατικών, χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και πλούσια σε φυτικές ίνες είναι το σημαντικότερο όπλο κάθε εγκύου έναντι του διαβήτη. Τέλος, εξίσου σημαντικό είναι μια γυναίκα να μη προσλάβει υπερβολικό βάρος κατά την εγκυμοσύνη, καθότι θα επιβαρυνθεί ο μεταβολισμός της και θα αυξηθεί η πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη.

Ο αυτοέλεγχος σακχάρου κατ’ οίκον αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο παρακολούθησης του σακχαρώδους διαβήτη κύησης, με έλεγχο τόσο του σακχάρου νηστείας όσο και των μεταγευματικών τιμών. Όταν δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι με τις διατροφικές παρεμβάσεις, χορηγείται στην έγκυο εντατικοποιημένη θεραπεία με ινσουλίνη.

Ποιος είναι ο ρόλος του ενδοκρινολόγου στην αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη κύησης;
Ο ενδοκρινολόγος, έχοντας βαθιά γνώση τόσο του μεταβολισμού όσο και του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ολιστικά και εξατομικευμένα μια έγκυο με σακχαρώδη διαβήτη κύησης. Ξεκινώντας από την έγκαιρη αναγνώριση του διαβήτη έως τον τοκετό, ο ενδοκρινολόγος μπορεί οδηγήσει την έγκυο με σακχαρώδη διαβήτη σε μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη με τη γέννηση ενός υγιούς βρέφους, μέσω της εντατικής παρακολούθησης, της ορθής διατροφικής παρέμβασης και της τεκμηριωμένης θεραπευτικής αντιμετώπισης, αποτελώντας τον «πιστό συνοδοιπόρο της» στον απαιτητικό, αλλά ιερό δρόμο της τεκνοποίησης.

Επιμέλεια: Ευανθία Διαμάντη – Κανδαράκη, Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος, Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών

ΠΗΓΗ

  Διαβήτης, Εγγυμοσύνη, Υγεία