Πριν λίγο καιρό ο Γάλλος ψυχαναλυτής Πατρίκ Αβράν βρέθηκε στην Αθήνα για μια διάλεξη στο Γαλλικό Ινστιτούτο που διοργάνωσαν οι Εκδόσεις Γαβριηλίδης με την Ελληνική Ομάδα International Winnicott Association. Αν και την έχασα, η δημοσιογράφος Μαριαλένα Σπυροπούλου της εφημερίδας «Καθημερινή» κατάφερε να του πάρει μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη με βασικό θέμα το νέο του βιβλίο «Ένα παιδί στον ψυχαναλυτή». Ομολογώ πως ο τίτλος δεν μου αρέσει και πολύ. Όχι γιατί έχω κάτι με τους ψυχαναλυτές. Ίσα, ίσα… Μόνον που όταν τον άκουσα αμέσως σκέφθηκα «τι μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί στον ψυχαναλυτή;».

Όπως οι περισσότεροι, ο νους μου πηγαίνει στο γνωστό ντιβάνι όπου ένας ενήλικας αποκαλύπτει σιγά-σιγά στον ψυχαναλυτή του όλα εκείνα τα «τραύματα» που απέκτησε στην πορεία του και που ξαφνικά του βγήκαν στην επιφάνεια, απαιτώντας το αυτονόητο για εκείνα: την αναγνώρισή τους επιτέλους!

Αλλά και πάλι, τι οδηγεί ένα παιδί στον ψυχαναλυτή; Ξανά, η σκέψη μου φεύγει και θυμάμαι ένα ζευγάρι φίλων μας με δύο παιδιά. Έχοντας –αυτό που λέει και η διαφήμιση απορρυπαντικού- δοκιμάσει τα πάντα με τον δεύτερο γιο τους που είναι ιδιαίτερα ζωηρός, ατίθασος και αντιδραστικός, αποφασίζουν να τον πάνε σε παιδοψυχολόγο. Η διάγνωση σαφέστατη. «Το παιδί σας δεν έχει κάτι. Είναι απολύτως φυσιολογικό. Απλά, αυτός είναι ο χαρακτήρας του» τους απάντησε. «Με άλλα λόγια, την πατήσαμε… Αυτό μας είπε στην ουσία!» δήλωνε με μια δόση χιούμορ αλλά και αγωνίας, ο πατέρας. Βέβαια, στην συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε για ψυχολόγο και όχι ψυχαναλυτή. Από τα λεγόμενα του Πατρίκ Αβράν, όμως, αντιλήφθηκα πως ένα παιδί πάει στον ψυχαναλυτή για τον ίδιο λόγο που πάει και στον παιδοψυχολόγο.

«Και γιατί όταν ένα παιδί πάσχει δεν το πάνε στον ψυχαναλυτή αλλά αναζητούν παιδοψυχολόγους και κάθε λογής θεραπευτές; Φοβούνται την ψυχανάλυση;» ρωτά η κ. Σπυροπούλου τον Πατρίκ Αβράν. Για τον διάσημο Γάλλο ψυχαναλυτή, η ψυχανάλυση δεν σημαίνει τίποτα για ένα παιδί. Πρέπει να εξηγήσεις περί τίνος πρόκειται.

«Γίνομαι, τότε, ο κύριος με τα παιχνίδια ή τα όνειρα. Αυτό πρέπει να το εξηγήσεις επίσης στους γονείς, οι οποίοι συχνά έχουν μια εικόνα της ψυχανάλυσης που ανάγεται σε κάποια μορφή πρακτικής επάνω σε ένα ντιβάνι, με έναν σιωπηρό γκουρού, για πολλές συνεδρίες την εβδομάδα επί πολλά χρόνια. Ψυχοθεραπευτής, ψυχολόγος, κύριος με τις ζωγραφιές, τα αποδέχομαι όλα» επισημαίνει ο Αβράν και συμπληρώνει εύστοχα πως υπάρχει, από την άλλη πλευρά, και μια ορισμένη πεποίθηση ότι η ψυχανάλυση καθιστά τους γονείς ένοχους. Ότι όλες οι οικογένειες διαλύονται επειδή όλα τα μυστικά βγαίνουν στην φόρα.

Κατά τον Πατρίκ Αβράν, όλα αυτά πρέπει να απομυθοποιηθούν.

Ωστόσο, όπως τονίζει, η ψυχανάλυση δεν είναι κάτι που επιβάλλεται. «Είναι απαραίτητη κάποια εμπιστοσύνη. Δεν δέχομαι ένα παιδί αν οι ενδοιασμοί των γονιών ή οι δικοί του είναι πολύ μεγάλοι. Είναι σημαντικό να περιμένει κανείς ώστε να είναι έτοιμοι να ξεπεράσουν τον φόβο τους, να αντιληφθούν ότι είναι φαντασιακός και να καταλάβουν ότι φαντασίωση και πραγματικότητα δεν ανήκουν στο ίδιο πεδίο» υπογραμμίζει στην συνέντευξη.

Ευτυχώς που δεν είμαστε τέλειοι γονείς  

Και αφού ξεκαθαρίστηκε πότε πάει ένα παιδί στον ψυχαναλυτή, ο Πατρίκ Αβράν θίγει ένα ακόμα μεγάλο θέμα. Καλοί ή κακοί γονείς; Κατά την δική μου γνώμη, η τελειομανία είναι κάτι που ή το έχεις ή δεν το έχεις. Και αν το έχεις, μάλλον την πάτησες, διότι η προσδοκία του «να είμαι τέλειος γονιός ή σχεδόν τέλειος εν πάση περιπτώσει» μπορεί να οδηγήσει σε ένα άγριο, διαρκές βασανιστήριο ενοχών. Και σε αυτό το θέμα, τα λόγια του Αβράν είναι ξεκάθαρα και ανακουφιστικά.

«Οι γονείς είναι γενικά πάντοτε αρκετά καλοί, δηλαδή επαρκώς κακοί ώστε να μην αποτελούν ιδανικές φιγούρες που τα παιδιά τους δεν θα καταφέρουν ποτέ να φτάσουν. Ευτυχώς, που και που, οι πατέρες και οι μητέρες δεν φτιάχνουν καλό φαγητό, ξεχνούν να πάνε τα παιδιά τους στο γήπεδο ή καθυστερούν στο σχολείο, τσακώνονται κιόλας μερικές φορές. Ακόμα και οι Θεοί του Ολύμπου είχαν καβγάδες σαν αντρόγυνα. Χάρις σ’ αυτό, είναι δυνατή η εκπαίδευση: μην κάνεις ό,τι κάνω, βλέπεις ότι είναι χαζομάρα. Είναι ένας πολύ καλός τρόπος να δώσεις το καλό παράδειγμα!».

Άννα Ρέμπελου, www.mamababa.gr