Οι υποσχέσεις για γρήγορες μεταγραφές παραμένουν ανεκπλήρωτες

Παρά τις εξαγγελίες για ένα πλήρως ψηφιακό και ταχύ Κτηματολόγιο, οι πολίτες που επιχειρούν να μεταγράψουν συμβόλαια αγοραπωλησίας ακινήτων στην Αττική εξακολουθούν να βρίσκονται αντιμέτωποι με πολύμηνες καθυστερήσεις. Σε αρκετά γραφεία, όπως του Πειραιά, του Περιστερίου και του Κορωπίου, ο μέσος χρόνος αναμονής για την ολοκλήρωση μιας μεταγραφής κυμαίνεται πλέον από τρεις έως και έξι μήνες, ενώ δεν λείπουν και περιπτώσεις που αγγίζουν ή ξεπερνούν τον έναν χρόνο.

Όπως επισημαίνουν τα μεσιτικά γραφεία και οι συμβολαιογράφοι, η μετάβαση από τα υποθηκοφυλακεία στην «Κτηματολόγιο Α.Ε.» δεν έχει οδηγήσει σε ουσιαστική βελτίωση. Αντίθετα, όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο πρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αθηνών – Αττικής, κ. Λευτέρης Ποταμιάνος, «αντικαταστήσαμε τη φυσική γραφειοκρατία με την ψηφιακή». Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα που, παρότι έχει εκσυγχρονιστεί τεχνολογικά, συνεχίζει να ταλαιπωρεί χιλιάδες ιδιοκτήτες και αγοραστές.

Μεμονωμένες επιτυχίες και γενικευμένα προβλήματα

Ορισμένες περιπτώσεις, κυρίως στο κτηματολογικό γραφείο Αθηνών, δείχνουν ότι η ταχεία ολοκλήρωση μεταγραφών μέσα σε μία εργάσιμη ημέρα είναι τεχνικά εφικτή. Σύμφωνα με στελέχη συμβολαιογραφικών γραφείων, σε αυτά τα περιστατικά έχουν ενσωματωθεί λειτουργίες τεχνητής νοημοσύνης, που προτεραιοποιούν συγκεκριμένες πράξεις – για παράδειγμα, εκείνες που συνδέονται με στεγαστικά δάνεια ή με το πρόγραμμα «Σπίτι μου».

Ωστόσο, οι περιπτώσεις αυτές αποτελούν την εξαίρεση. Στα περισσότερα γραφεία της Αττικής, οι καθυστερήσεις είναι εκτεταμένες και συχνά αδικαιολόγητες. Οι μεσίτες κάνουν λόγο για «εγκλωβισμένες πράξεις» που παραμένουν σε εκκρεμότητα από το καλοκαίρι του 2024, χωρίς να έχει σημειωθεί καμία πρόοδος.

Η έλλειψη προσωπικού και η αδυναμία επικοινωνίας

Οι επαγγελματίες της αγοράς επισημαίνουν ότι η βασική αιτία των καθυστερήσεων δεν είναι τόσο οι τεχνικές δυσκολίες του συστήματος, όσο η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού. Σε αντίθεση με την περιφέρεια, όπου οι μεταγραφές ολοκληρώνονται συχνά μέσα σε λίγες ημέρες, τα κτηματολογικά γραφεία της Αττικής λειτουργούν με ελλιπές προσωπικό και χωρίς τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας με τους υπαλλήλους.

Η απρόσωπη φύση του συστήματος καθιστά δύσκολη ακόμη και την επίλυση απλών ζητημάτων, όπως η διόρθωση προδήλων σφαλμάτων ή η καταχώριση συμπληρωματικών εγγράφων. «Ενώ στην περιφέρεια μπορείς να μιλήσεις με τον υπάλληλο και να λυθεί το πρόβλημα αυθημερόν, στην Αττική τα πάντα καθυστερούν», σημειώνει συμβολαιογράφος με πολυετή εμπειρία.

Επιπλέον πράξεις, επιπλέον καθυστερήσεις

Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο όταν απαιτούνται επιπρόσθετες νομικές πράξεις πριν τη μεταγραφή. Σε πολλές περιπτώσεις, προηγείται αποδοχή κληρονομιάς ή τροποποίηση σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας, διαδικασίες που μπορεί να παρατείνουν την ολοκλήρωση κατά δύο ή και τρεις μήνες.

Η εφαρμογή της ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίου, αν και αναγκαία, έχει επίσης δημιουργήσει νέα στάδια γραφειοκρατίας, ιδιαίτερα σε παλαιότερα ακίνητα όπου απαιτούνται διορθώσεις ή επικαιροποιήσεις στοιχείων.

Αναμονή για το νέο Μητρώο Ιδιοκτησίας Ακινήτων

Από τον Νοέμβριο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το Μητρώο Ιδιοκτησίας Ακινήτων, το οποίο θα ενοποιήσει πληροφορίες για κάθε ακίνητο και θα συνδέεται αυτόματα με τα κτηματολογικά δεδομένα. Οι φορείς της αγοράς ελπίζουν ότι το νέο σύστημα θα συμβάλει στη μείωση των καθυστερήσεων και στη διαφάνεια των συναλλαγών, ωστόσο επικρατεί σκεπτικισμός για το αν θα εφαρμοστεί ομαλά.

«Ιστορίες καθημερινής τρέλας» στην αγορά ακινήτων

Μέχρι να επιλυθούν τα ζητήματα λειτουργίας, δεν λείπουν τα παράδοξα περιστατικά που προκαλούν αναστάτωση σε ολόκληρες συναλλαγές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά την ακύρωση αγοράς οικοπέδου από κατασκευαστική εταιρεία, σχεδόν δύο χρόνια μετά την υπογραφή του συμβολαίου, εξαιτίας ενός πρόδηλου σφάλματος που θα μπορούσε να έχει διορθωθεί σε λίγες ημέρες. Παρόμοια περιστατικά αποκαλύπτουν τη βαθύτερη παθογένεια του συστήματος και την ανάγκη για άμεσες παρεμβάσεις.

Η ανάγκη για πραγματική μεταρρύθμιση

Παρά τις διαδοχικές νομοθετικές πρωτοβουλίες, οι διαδικασίες εξακολουθούν να λειτουργούν με αργούς ρυθμούς. Οι μεσίτες και οι νομικοί της αγοράς ζητούν ενίσχυση των υπηρεσιών με επιπλέον προσωπικό, αλλά και βελτίωση της εσωτερικής διαχείρισης. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά εκπρόσωπος του Συλλόγου Συμβολαιογράφων, «η τεχνολογία δεν αρκεί από μόνη της, αν δεν συνοδεύεται από αποτελεσματική οργάνωση».

Μέχρι να επιτευχθεί αυτή η ισορροπία, η αγορά ακινήτων στην Αττική θα συνεχίσει να λειτουργεί υπό τη σκιά της «ψηφιακής γραφειοκρατίας», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για αγοραστές, πωλητές και επαγγελματίες του κλάδου.