Ο παιδίατρος Άκης Σωφρονίδης μιλάει στο inkastoria και απαντάει σε 14 βασικές ερωτήσεις για τον κορωνοϊό, που θα θέλαμε όλοι να ρωτήσουμε σε κάποιον ειδικό.

1. Αληθεύει ότι οι μέχρι τώρα έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά και τα βρέφη δεν διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο από τον κορωνοϊό;

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν αρκετά ασφαλή συμπεράσματα μέχρι στιγμής, μιας και έχουμε να κάνουμε με έναν εντελώς νέο ιό και μια νέα κατάσταση. Σύμφωνα όμως με μία μελέτη σε 2143 παιδιά στην Κίνα, τα παιδιά όλων των ηλικιών ήταν ευαίσθητα στο COVID-19, αλλά δεν υπήρχε σημαντική διαφορά φύλου. Οι κλινικές εκδηλώσεις των παιδιατρικών ασθενών ήταν γενικά λιγότερο σοβαρές από αυτές των ενηλίκων. Ωστόσο, τα μικρά παιδιά, ιδιαίτερα τα βρέφη, ήταν ευάλωτα στη λοίμωξη από τον 2019-nCoV.

Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι το ποσοστό των σοβαρών και κρίσιμων περιπτώσεων ήταν 10,6% για <1 έτους, 7,3% για 1-5 ετών, 4,2% για 6-10 ετών, 4,1% για 11 έως 15 ετών και 3,0% για την ηλικιακή ομάδα > 15 ετών. Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι τα μικρά παιδιά, ιδιαίτερα τα βρέφη, ήταν περισσότερο ευάλωτα.

Φαίνεται ότι μικρό ποσοστών των παιδιών είναι εντελώς ασυμπτωματικά, ενώ περίπου τα μισά από αυτά έχουν ήπια έως μέτρια συμπτώματα. Στα περισσότερα παιδιά, η λοίμωξη θα μοιάζει με μια οποιαδήποτε από τις ιώσεις, στις οποίες είμαστε συνηθισμένοι. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι ένα παιδί δεν μπορεί να νοσήσει βαριά και να χρειαστεί νοσηλεία. Δε θα πρέπει να εφησυχαζόμαστε αλλά ούτε να μας πιάνει πανικός.

(https://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/early/2020/03/16/peds.2020-0702.full.pdf)

 

2. Σε περίπτωση που εμφανίσει ένα παιδί συμπτώματα, ποιά είναι αυτά; Έχει κοινά συμπτώματα με τους ενήλικες;

Τα συμπτώματα στα παιδιά είναι παρόμοια με των ενηλίκων. Τα συχνότερα είναι ο πυρετός (>50%) με πόνο στο λαιμό(41,7%) και  βήχα (51,4%)  ενώ ακολουθούν η ρινική καταρροή ( 28.9%) και γαστρεντερικές διαταραχές (12%). Στην ουσία, δεν υπάρχουν μοναδικά συμπτώματα της λοίμωξης από  COVID19 και δεν μπορεί εύκολα να διακριθεί από άλλες ιώσεις. Βέβαια, τελευταία δεδομένα από το Ηνωμένο Βασίλειο,  αναδεικνύουν, την απώλεια της όσφρησης σαν ένα από τα πρώτα συμπτώματα και ίσως αποτελέσει το κριτήριο για γρήγορη απομόνωση ασθενών, αλλά είναι ακόμα πολύ νωρίς για ασφαλή συμπεράσματα.

 

3. Τι πρέπει να κάνει ένας γονέας όταν αντιληφθεί κάποια συμπτώματα στο παιδί του; 

Κατ’ αρχάς, δεν χρειάζεται πανικός. Η λοίμωξη θα κάνει τον κύκλο της και θα περάσει σαν όλες τις άλλες ιώσεις  που βλέπουμε στα παιδιά. Αυτό είναι και το πιθανότερο άλλωστε.

Καθότι όμως βρισκόμαστε σε περίοδο πανδημίας, καλό είναι να επικοινωνήσουν άμεσα με το γιατρό τους και εννοείται να απομονωθούν, τόσο τα ίδια τα παιδιά αλλά και όσοι τα φρόντιζαν τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Έτσι, θα μειωθεί η διασπορά του ιού, οποιοσδήποτε και αν είναι αυτός. Θα πρέπει λοιπόν,  να είμαστε σε επαγρύπνηση και συνεχή επικοινωνία, ούτως ώστε να μη ξεφύγουν οι λίγες περιπτώσεις  που ενδεχομένως θα επιδεινωθούν και θα χρειαστούν νοσηλεία.

 

4. Διανύουμε ένα διάστημα που οι αλλεργίες είναι σε έξαρση. Υπάρχει περίπτωση να μπερδέψουμε κάποια συμπτώματα τους με τα συμπτώματα του κορωνοϊού. Πως μπορούμε να διακρίνουμε τις διαφορές;

Είναι αλήθεια ότι όσο προχωρούμε στην άνοιξη, θα έχουμε περισσότερη έξαρση χρόνιων αλλεργιών. Τα βασικότερα συμπτώματα μιας εποχικής αλλεργίας είναι η καταρροή, η δακρύρροια και ο βήχας, ειδικά στα παιδιά με άσθμα. Δε θα έχουμε όμως πυρετό, πόνο στο λαιμό ή ραγδαία επιδείνωση. Άλλωστε, αυτά αφορούν κυρίως όσους έχουν γνωστό ιστορικό αλλεργίας και άρα μπορούν να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα τους. Εννοείται ότι επικοινωνούμε με το γιατρό μας σε κάθε περίπτωση αμφιβολίας.

5. Οι εμβολιασμοί και οι εξετάσεις των παιδιών συνεχίζονται κανονικά αυτό το διάστημα;

Καθότι τα υπόλοιπα νοσήματα δεν έχουν εκλείψει, εξαιτίας της πανδημίας, δε θα πρέπει να θέσουμε κανένα παιδί σε κίνδυνο, αφήνοντας το εκτεθειμένο σε άλλες νόσους, για τις οποίες υπάρχει ήδη το εμβόλιο. Δε θα πρέπει να παρεκκλίνουμε από το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών σε καμία περίπτωση.

Όμως, πολλά από τα εμβόλια μπορούν να αναβληθούν για λίγες ημέρες, ιδίως σε μεγαλύτερες ηλικίες (>2 ετών). Δεν μπορούν να αναβάλλονται οι πρώτες δόσεις εμβολίων, ενώ σχεδόν όλες οι επαναληπτικές δόσεις έχουν κάποια χρονικά περιθώρια μέσα στα οποία πρέπει να διενεργούνται. Συστήνεται αυτές τις κρίσιμες ημέρες, να αναβάλλονται οι εμβολιασμοί, όπου αυτό δύναται και για λίγο διάστημα, ούτως ώστε να μειωθεί ο αριθμός των πιθανών φορέων του νέου Κορωνοϊού και επομένως η επίσκεψη στο ιατρείο να είναι πιο ασφαλής. Για κάθε όμως περίπτωση, που μπορεί να είναι διαφορετική, θα πρέπει να επικοινωνούμε με το γιατρό μας,  ούτως ώστε να συζητήσουμε το κατά πόσο μπορεί να καθυστερήσει μια δόση εμβολίου που εκκρεμεί.

Εδώ θα ήθελα να τονίσω, ότι αυτές τις ημέρες παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της « τηλεϊατρικής». Οι γιατροί στην προσπάθεια τους να απομονώσουν τον κόσμο και τα πιθανά κρούσματα, ακολουθώντας πάντα και τις οδηγίες του ΕΟΔΥ, για παρακολούθηση ήπιων περιστατικών από το σπίτι, πολλές φορές αναγκάζονται να κάνουν διάγνωση και να δώσουν οδηγίες μόνο από το τηλέφωνο. Αυτό βέβαια, πρέπει να γίνεται με πολύ προσοχή, γιατί δυστυχώς ενέχει κινδύνους από σφάλματα και λανθασμένη εκτίμηση. Όσο  απαραίτητο και αν είναι το ιστορικό, δεν μπορεί μόνο του να θέσει τη διάγνωση. Θα είναι τραγικό να χαθούν ζωές, λόγω των μέτρων για τον κορωνοϊό. Θα πρότεινα λοιπόν επαγρύπνηση από πλευράς γονέων και πολύ προσοχή από πλευράς ιατρών συναδέλφων.

Τέλος να σχολιάσω και κάτι για τις κατ’ οίκον εξετάσεις. Είναι θεμιτό να αποφεύγονται. Όπου αυτό είναι δυνατόν βέβαια γιατί υπάρχουν και περιπτώσεις ασθενών που δεν μπορούν να μετακινηθούν (κυρίως ενήλικες). Το ιατρείο είναι ελεγχόμενος χώρος και  θεωρητικά, αποστειρώνεται διεξοδικά και σωστά. Αν έρθει ο γιατρός στο σπίτι, θα πρέπει να γίνει αποστείρωση  σε ότι ακουμπήσει και σε οποίο δωμάτιο βρεθεί. Ο εν δυνάμει φορέας είναι ο γιατρός και όχι το ιατρείο. Άλλο λοιπόν να μείνει ο ασθενής στο χώρο του ιατρείου για 15-20’, προσέχοντας πάντα να μην έρθει και αυτός σε επαφή με πολλά αντικείμενα, και άλλο να αφήσει κατάλοιπα του ιού, ο ίδιος ο ιατρός στο σπίτι, σε περίπτωση πάντα που είναι φορέας και δε το γνωρίζει ακόμα.

 

6. Θα πρέπει οι γονείς να προσέξουν κάτι το ιδιαίτερο στην φροντίδα και την προστασία των παιδιών από τον ιό ή απλώς να ακολουθήσουν τους κανόνες υγιεινής που ακολουθούμε όλοι;

Τα παιδιά είναι λιγότερο προσεκτικά, βάζουν συχνότερα τα χέρια τους στο στόμα και στο πρόσωπο και δεν μπορούν να ακολουθήσουν πιστά τις οδηγίες για σωστή υγιεινή και προστασία. Είναι ευθύνη των γονέων τους, η τήρηση των μέτρων, στο μέτρο του εφικτού βέβαια.

Θα πρέπει να υπενθυμίζουμε συχνά το πλύσιμο των χεριών και εννοείται να μη τα εκθέτουμε σε κινδύνους. Για παράδειγμα, δε θα πάρω μαζί το παιδί μου στο σούπερ μάρκετ. Δε θα πάω με το παιδί στην παιδική χαρά ή σε πάρκο αυτές τις μέρες, όπου μπορεί να αγγίξει οτιδήποτε. Κατά τα άλλα, οι κανόνες υγιεινής και τα μέτρα προστασίας είναι ίδια με των ενηλίκων. Όπου αυτά μπορούν να εφαρμοστούν.

 

7. Πως θα πρέπει να προστατευθούν οι έγκυες μητέρες αυτό το διάστημα;

Δεν είναι ακόμα γνωστό, αν οι έγκυες γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Είναι γνωστό για άλλα νοσήματα, όπως πχ για τη γρίπη, ότι οι εγκυμονούσες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για επιπλοκές. Πιθανότατα θα ισχύουν τα ίδια και για τον COVID19. Όπως και να έχει, θα πρέπει να τηρούν τα ίδια μέτρα προστασίας όπως ο γενικός πληθυσμός.

Πηγή: https://www.cdc.gov/coronavirus

 

8. Είδαμε έως τώρα ότι μητέρες με κορωνοϊό που γέννησαν, στα βρέφη τους δεν ανιχνεύθηκε ο ιός. Πως εξηγείται αυτό, ο ιός δεν μπορεί να επηρεάσει τα βρέφη;

Ακόμη δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν υπάρχει κάθετη μετάδοση από μητέρα σε έμβρυο. Μέχρι στιγμής, κανένα βρέφος δε βρέθηκε θετικό στον ιό, αμέσως μετά τον τοκετό. Επίσης δεν έχει βρεθεί ιός σε δείγματα αμνιακού υγρού η μητρικού γάλακτος.

Βέβαια πριν από λίγες μέρες είχαμε το πρώτο κρούσμα στην Ελλάδα, σε νεογνό 5 ημερών και μάλιστα στην Καστοριά. Φαίνεται όμως, πως η λοίμωξη επήλθε αμέσως μετά τον τοκετό, εφόσον βρέθηκαν θετικοί και οι οικείοι του. Πληροφοριακά, το νεογνό είναι ήδη καλύτερα και αναμένεται να πάρει εξιτήριο σύντομα, επιβεβαιώνοντας το γεγονός, ότι σε μικρές ηλικίες η νόσος διαδράμει ηπιότερα.

Πηγή: https://www.cdc.gov/coronavirus

 

9. Υπάρχει περίπτωση ο ιός να μεταφερθεί μέσω του μητρικού γάλακτος;

Μέχρι σήμερα, η μόνη ίωση που αποτελούσε απαγόρευση για θηλασμό, στα ανεπτυγμένα κράτη, είναι η λοίμωξη από HIV. Δεν υπάρχει για καμία άλλη ιογενή λοίμωξη, οδηγία διακοπής του θηλασμού. Το ίδιο ισχύει προς το παρόν και για την νόσο COVID19. Μάλιστα, σε δείγματα μητρικού γάλακτος, δεν έχει ανευρεθεί ακόμα ο ιός. Το κέντρο ελέγχου λοιμώξεων της Αμερικής (CDC) δε δίνει ιδιαιτέρες οδηγίες για τις θηλάζουσες με COVID19, πέρα από τα ατομικά μέτρα προστασίας, εφόσον έρχονται σε στενή επαφή με τα βρέφη. Μια μητέρα που νοσεί, θα πρέπει σε συνεργασία με το γιατρό της, να αποφασίσει πως θα συνεχίσει το θηλασμό. Έχουμε πολλά ακόμα να μάθουμε για τον καινούριο αυτόν ιό, αλλά με τα μέχρι τώρα δεδομένα, δε φαίνεται να διαφέρει αυτή η ίωση από άλλες, όσον αφορά το θηλασμό.

10. Πρέπει όλοι να φοράμε μάσκα και γάντια όταν βγαίνουμε από το σπίτι;

Είναι αλήθεια, πως υπάρχει η πεποίθηση ότι φορώντας απλά γάντια μιας χρήσεως ή μάσκες, είμαστε προστατευμένοι. Αυτό δεν είναι ούτε λάθος αλλά ούτε και σωστό. Δυστυχώς η χρήση των μέτρων αυτών, απαιτεί και ένα βαθμό εξοικείωσης.

Κατ’ αρχήν, το λέει και ο τίτλος τους:  « γάντια μιας χρήσεως» η « Μάσκα μιας χρήσεως» Δεν είναι δυνατόν λοιπόν, να τα φοράμε όλη μέρα ή αρκετές ώρες και να μας προστατεύουν.

Επίσης, φορώντας γάντια όλη μέρα, απλά συσσωρεύουμε, ιούς και μικρόβια σε αυτά και αναπόφευκτα, θα ακουμπήσουμε πολλά αντικείμενα, τα οποία θα μολύνουμε. Όταν βγάλουμε τα γάντια, θα ακουμπήσουμε πάλι κάποια από αυτά τα αντικείμενα.  Επομένως, η χρήση των γαντιών θέλει πολύ προσοχή και γνώση. Θα πρότεινα απλά τη συχνή χρήση αντισηπτικού διαλύματος ή πλύσιμο χεριών.

Κυριολεκτικά μετά από ότι κάνουμε. Μπήκα στο αυτοκίνητο, αντισηπτικό! Βγήκα από το αυτοκίνητο? Αντισηπτικό! Έπιασα τα ψώνια? Αντισηπτικό! Και πάει λέγοντας. Αντιλαμβάνομαι πως είναι δύσκολο, αλλά είναι σαφώς καλύτερο από το να έχω κάνει όλες τις δουλειές μου με γάντια και να θεωρώ ότι όταν τα βγάλω, αυτά έχουν κρατήσει όλους τους ιούς και μικρόβια, σαν «μαγνήτης», και πλέον είμαι ασφαλής. Το αντίθετο, έχω μολύνει ότι ακούμπησα με τα γάντια.

Ίσως το μόνο καλό που έχει η χρήση γαντιών, είναι ότι όσο τα φοράμε, δε θα πιάσουμε εύκολα το πρόσωπο μας ή δε θα βάλουμε τα χέρια στο στόμα.

Όσον αφορά τη μάσκα. Παρατηρώ κόσμο να φοράει μάσκα ακόμα και οδηγώντας μέσα στο αυτοκίνητο, χωρίς κανένα συνεπιβάτη. Πραγματικά είναι αστείο και χωρίς κανένα νόημα. Η μάσκα και ειδικά η απλή χειρουργική, έχει ως κύριο στόχο να μειώνει τη διασπορά των μικροσταγονιδίων κατά την αναπνοή ή την ομιλία. Επομένως έχει μεγάλη σημασία να τη φορούν οι ασθενείς, για να μη διασπείρουν τον ιό με τις εκκρίσεις τους, στο γύρω περιβάλλον. Ακόμα, θα πρέπει να τη φορούν αναγκαστικά, όλοι οι υγειονομικοί, για να μη μεταδίδουν πιθανή νόσο, από ασθενή σε ασθενή. Τέλος, πρέπει να κάνουν χρήση μάσκας, όσοι φροντίζουν άτομα με υποκείμενη νόσο, για τους ίδιους λόγους.

Βέβαια, η χρήση μάσκας δεν είναι εντελώς άχρηστη και από το γενικό πληθυσμό. Μπορεί να μας προστατέψει από εκκρίσεις άλλων και μικροσταγονίδια τους, αλλά μόνο εφόσον είμαστε σε μικρή απόσταση από αυτούς και πάλι σε μικρό ποσοστό. Μη ξεχνάμε ότι ο ιός, μπορεί να μεταδοθεί και μέσω των οφθαλμών. Άρα θα πρέπει να φοράμε και προστατευτικά γυαλιά για πλήρη προστασία.

Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, πως η χρήση τέτοιων μέτρων, απαιτεί εμπειρία για να είναι σωστή. Χωρίς την εμπειρία, καταλήγει μάλλον κουραστική, αν όχι και επικίνδυνη.

Δε χρειάζεται να κυκλοφορούμε όλοι σαν «χειρουργοί»!

Απόσταση, μείωση επαφών και συχνό πλύσιμο χεριών ή αντισηπτικό, είναι αρκετά.

 

11. Ισχύει ότι η ιβουπροφένη, ένα γνωστό και συχνό αντιπυρετικό για τα παιδιά, μπορεί να επιδεινώσει τη λοίμωξη από COVID19?

Πρόσφατα,  εκφράστηκε η άποψη ότι κάτι τέτοιο μπορεί να ισχύει. Από τον υπουργό υγείας της Γαλλίας. Όμως δεν επιβεβαιώθηκε με μελέτες και ο Παγκόσμιος οργανισμός υγείας αναφέρει πως δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής, ενδείξεις για την αποφυγή της χρήσης της συγκεκριμένης ουσίας. Βέβαια, καλό είναι να υπάρχει πάντα η επικοινωνία με το γιατρό μας πριν από κάθε αγωγή, έστω και αν η ιατρική συνταγή δεν απαιτείται.

 

12. Θεωρείτε τα μέτρα που παίρνονται παγκοσμίως ότι αποδίδουν;

Βεβαίως και αποδίδουν. Και θα φανεί μέσα στο επόμενο διάστημα. Άλλωστε, έχουμε εμπειρία και από την Κίνα. Αν μπορούσαμε να μείνουμε όλοι οι άνθρωποι στη γη, μέσα, αλλά αυστηρά μέσα, για 30 ημέρες, τότε απλά ο ιός θα είχε εξαφανιστεί. Κάτι τέτοιο, δυστυχώς δεν μπορεί να γίνει στο 100%, αλλά προσπαθούμε. Στην ουσία, αυτό που κερδίζουμε με τον περιορισμό, είναι ο χρόνος. Κερδίζουμε χρόνο για να μάθουμε περισσότερα για τον ιό, για να βρούμε κατάλληλη προστασία – εμβόλιο και το κυριότερο? Να μη νοσήσουμε όλοι ταυτόχρονα και θρηνούμε ζωές, όχι από τον ίδιο τον ιό, αλλά από την έλλειψη κρεβατιών.

 

13. Ποια η γνώμη σας για τις διάφορες θεωρίες ότι ο ιός μπορεί να προήλθε από λάθος ή ακόμα και από ηθελημένη ενέργεια;

Ο νους του ανθρώπου, είναι λογικό να σκέφτεται τα πάντα. Και κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να αποκλείσει τίποτα. Όμως θα κάνω δύο ερωτήσεις.

• Θεωρείτε πιθανό το σενάριο μιας μετάλλαξης, ενός ιού ή μικροβίου, κάποια στιγμή στο χρόνο, ακολουθώντας πάντα τη φυσική επιλογή;

Πιστεύω η απάντηση όσων έχουν μια υποτυπώδη επιστημονική επάρκεια, θα είναι ΝΑΙ, είναι πιθανό.

• Κάτω από ποιες συνθήκες, θα μπορούσε να επέλθει μια φυσική μετάλλαξη τέτοια και ο κόσμος να μη σκεφτεί τη συνωμοσία;

Σε καμία περίπτωση, είναι η απάντηση. Είναι στη φύση μας, να αναζητούμε κάποιον υπαίτιο.

Πάντως, σύμφωνα με μια μελέτη που ανακοινώθηκε, μελετώντας το γονιδίωμα του ιού, δε φάνηκε να πρόκειται για «εργαστηριακό» ιό, μιας και θα είχε άλλα χαρακτηριστικά στο γονιδίωμα του, χαρακτηριστικά που θα υποδήλωναν την τεχνητή τροποποίηση του.

 

14. Πόσο υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει η πανδημία;

Αυτό δυστυχώς, κανείς δε μπορεί να το υπολογίσει με βεβαιότητα. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις και ιδίως από Κίνα, για να βγάλουμε συμπεράσματα. Πάντως φαίνεται ότι θα κρατήσει καιρό. Για να επανέλθουμε στην προηγούμενη κατάσταση, προ COVID19, θα πρέπει να συμβεί κάτι από τα εξής:

• Να νοσήσουμε σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, για να αναπτυχθεί η ανοσία της αγέλης. Κάτι που θα πάρει χρόνο, όσο είμαστε σε απομόνωση, προσπαθώντας να κερδίσουμε χρόνο ή,
• Να βρεθεί η θεραπεία ή κάποιο εμβόλιο!

Τι θα γίνει πρώτο, κανείς δε μπορεί να προβλέψει.